GESTALT EKOLÜ

Psikoloji bilimi, insan davranışlarını tanımlarken çeşitli görüşler ve kuramlar vardır.Bu kuramın önemli başlıklarından olan gestalt(bütüncül) bir yaklaşımdır. Gestalt psikolojisi ya da gestaltizm 20. Yüzyılın ilk yarısında Almanya’da ortaya çıkmıştır. Gestaltizm(Gesatl, Almanca’da “form, konfigürasyon” anlamına gelir.) Gestalt psikolojisi ya da gestaltizm 1912’de Almanya Wertheimer’in yazdığı bir makale ile başlamış ve kuramının ilkelerini Wertheimer, Köhler ve Koffka tarafından geliştirilmiştir. Bu kurama göre bütün, parçaların toplamından farklı bir anlam ifade eder ve birey, bütünü parçalarına ayrıştırarak değil, bütünlük içinde algılar,diye savunur.Her kuram gibi bu kuramında belli ilkeler doğrultusunda hareket eder ve belli yöntemlerle incelenir.Bu ilkeler sırasıyla yakınlık ilkesi,benzerlik ilkesi,tamamlama(kapatma)ilkesi,simetri ilkesi,ortak kader ilkesi,devamlılık ilkesi,iyi gestalt ilkesi(pragnanz ilkesi),geçmiş deneyim ilkesidir.Bu ilkelerin ne olduğu,bu kuramla ilişkisini size açıklayayım.

YAKINLIK İLKESİ: Bu ilkeye göre insanlar çeşitli nesneleri algılarken birbirine yakın olan nesneler,cisimleri bir grup olarak tanımlar ve algılar.

BENZERLİK İLKESİ: Bazı duygusal özellikler yönünden benzer olan cisimlerin bir küme olarak algılanması durumudur. Örneğin, aynı yönde giden arabalarla ters yöne giden arabalar kümelenebilir. Şekil, renk, koku, cinsiyet vb. birçok özelliğin birbirine benzeme durumu bakımından kümelenmesidir. Benzerlik ilkesinde görsel uyarıcıların algılanmasında olduğu kadar, işitsel uyarıcıların algılanmasında da önem taşımaktadır.

TAMAMLAMA İLKESİ:  Duyusal olarak eksik girdi içeren uyarıcıların tam olarak algılanması durumudur. Örneğin bir fotoğraftaki kişiyi tanımak için fotoğrafın yarısını görmek yeterli olur. Zihnimiz geriye kalan eksik parçaları tamamlamaktadır. Yani organizma, bütünlük oluşturan bütün simetrik  şekillere, özetle sağlam bir “Gestalta” ulaşmayı amaç edinir.

SİMETRİ İLKESİ: Bu ilkeye göre akıl nesneleri simetrik olarak ve bir merkez noktası etrafında şekillendirerek algılar. Nesneleri eşit sayıda simetrik olarak bölmek algısal olarak memnuniyet vericidir. Sonuç olarak birbirine bağlı olmayan iki simetrik parça olduğunda akıl algısal olarak uyumlu bir şekil oluşturmak için onları birleştirir. Birleşik simetrik nesne oluşturmak için grup olan nesneler simetrik nesneler arasındaki benzerliği arttırabilir.

ORTAK KADER İLKESİ: Bu ilkeye göre nesneler düzgün bir yörünge şeklinde ilerleyen sıralar olarak algılanır. Araştırmacılar görsel duyu şekilleri (modeliteleri) kullanarak insanların yörünge üzerindeki hareketli unsurlardan oluşan objeyi algılamasını bulmuşlar. Bu ilke aynı hareket eğilimi ve sonuçta aynı yörünge üzerinde olan bir araya gruplanmış nesneleri ifade eder.

DEVAMLILIK İLKESİ: Devamlılık İlkesi, nesnelerin parçalarının bir grup oluşturuyormuş gibi algılanma eğiliminde olduğunu, ve bu sebeple bir nesnenin parçalarının, yan yana konumlandırıldıkları durumda algısal bütünlük yarattıklarını belirtir. İki nesnenin kesişmeleri durumunda, bireyler bu iki nesneyi iki ayrı bölünmemiş nesne şeklinde algılarlar.

İYİ GESTALT  İLKESİ: Eğer bir nesnenin parçaları düzenli, yalın ve sıralı bir örüntü oluşturuyorlarsa grup oluşturuyorlarmış gibi algılanırlar. Bu yasadan çıkarılabilecek şey şudur: Bireyler dünyayı algılarken karmaşık ve yabancı olanı ortadan kaldırırlar ki gerçekliği en yalın hali ile gözlemleyebilsinler. Konu dışı uyarıcıları dikkate almamak aklın çevresini anlamlandırmasına yardımcı olur. Algılama sırasında yaratılan bu anlam, zihnin konumsal ilişkilerden üstün tuttuğu evrensel düzen unsurlarının yardımıyladır. İyi Gestalt İlkesi, tüm gestalt teorisinin temeli olan netlik fikrine odaklanır. Bu yasa aynı zamanda Prägnanz İlkesi olarak da adlandırılır. Prägnanz, direkt olarak “özlülük” anlamına gelen Almanca bir kelimedir ve belirginlik, netlik ve düzenlilik anlamlarını taşır.

GEÇMİŞ DENEYİM İLKESİ: Geçmiş Deneyim İlkesi’ne göre bazı koşullarda görsel uyarıcılar geçmiş deneyimlere göre kategorize edilir. Eğer iki nesne mekansal yakınlık içinde veya küçük zaman aralıklarında birlikte gözlemlenmişlerse bu nesnelerin birlikte algılanma ihtimali yüksektir.

Evet bu ilkelerin tanımları kısaca bu şekildedir.Son olarak bu kuramın bireye ve topluma katkıları nedir neye yarar sorularını isterseniz kendi düşüncelerimle  açıklayayım.Bu kuramda birey, merkezde kabul edilmektedir ve çevresi ile etkileşiminin kaçınılmaz olduğu vurgulanır. Bireyler ihtiyaçlarını fark etme ve karşılamak için dünyaya gelmektedir ve ihtiyaçlarını giderirken sorun yaşarsa uyumsuzluk sorunu ortaya çıkar. Sosyal çevrelerine tepki ile yaklaşmayan bireyler uyumlu iletişim yollarını bulabilirler bu durum da uyum konusunu dile getirir.

Bu yazımızda Gestalt Kuramının nedir ve Gestalt İlkelerinin nelerdir başlıklarını inceledik.Umarım sizin için faydalı bir yazı olmuştur.Teşekkür ederim 🙂 

Miraç Yılmaz

KAYNAKÇA:

21.04.2021 tarihinde bu kaynaktan esinlenilmiştir. Kıbrıs Batı Üniversitesi(e-arşiv)

21.04.2021 tarihinde bu siteden esinlenilmiştir. https://miesofficial.com/

21.04.2021 tarihinde bu siteden esinlenilmiştir. http://pakuapsikoloji.com/

21.04.2021 tarihinde bu kaynaktan esinlenilmiştir. Gestalt Terapi Dergisi 2015