KİTAP İLE İYİLEŞMEK: BİBLİYOTERAPİ

Edebiyat ve Sanat insanların değerlerini, yaşantılarını etkilemesi açısından güçlü iletişim araçları olmuşlardır. Okumak, insanın iletişim becerilerinin kilit unsurlarından birisidir ve çok sezgiseldir. Günümüz ruh sağlığı sorunları giderek artınca tedavi yöntemleri de çeşitlenmektedir. Geçmişten günümüze kadar ruh sağlığı alanında farklı tedavi yöntemleri uygulanmıştır. Bunlardan en önemlileri ilaçla tedavi (psikofarmokoloji) ve konuşma terapileridir. Bunların dışında uygulanan farklı bir terapi yöntemi ise kitap okuma yoluyla tedavi yani bibliyoterapidir. Bibliyoterapi kelimesi, Yunanca’daki biblion (kitap) ve therapeo (terapi) kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşur ve ‘kitap ile iyileşme ’anlamı taşır. Eski Yunan’da bir kütüphanenin girişinde, kapının üzerindeki şu cümle bibliyoterapi tanımını bize açıklar; ‘İnsan Ruhunun İyileştirildiği Yer.’ O gün bu gündür birçok insan için kitaplar birer sessiz adsız terapistler olarak bilinir.

     Bibliyoterapide kullanılan kitaplar yazınsal olarak üstün ve anlamlı niteliklere sahip kitaplar olup insanın psikolojik iyileşmesine yardımcı olup onlarda bulunan bazı güçleri harekete geçirir. Bibliyoterapide arzu edilen şey doğru zamanda, doğru bireyle, doğru kitabı buluşturmaktır (Öner,2007). Psikolojiyi desteklemek için yazınsal kaynakları kullanan bir tedavi yaklaşımı olan bibliyoterapi, diğer tedavileri desteklemek için uygulanan çok yönlü bir yaklaşımdır. Okuduklarımız vasıtasıyla, yaşamımızda duyabilme ve ulaşabilme imkânımız olmayan birçok yaşantıya tanık olup, yeni bilgilere ulaşabiliriz (Rainfield,2003). İnsan okurken, bu dünyada yalnız olmadığını, bazı olayların sadece kendi başına gelmediğinin farkına varır. Bireysel veya grup terapileri için oldukça kullanışlı olan bu yöntemde okuyucu kendi kendini tedavi amaçlı okumalarda bulunur.

 Bibliyoterapi yönteminin kullanım sebeplerinin bazıları (Afolayan,1992);

*Kişiye okuma yoluyla rehberlik eder.

*Benlik kavramı ve kişiliği geliştirerek birey ve edebiyat arasındaki etkileşimi kuvvetlendirir.

*Yaşam becerilerini geliştirir.

*Bireyin kendini kabul edebilmesi için destek sağlar.

*Bireyin sorununu daha özgürce ifade ederek daha özgürce tartışabilmesinin önünü açar.

Bibliyoterapi duygusal stres, endişe veya uyumsuzluk ile başa çıkmaları için ergen ve çocuklarda terapistler tarafından sıkça kullanılan bir yöntemdir. Seçilen kitapların okunması yolu ile terapi gerçekleşir. Bu sayede bireylerin okumaların ardından hangi ana karakterlerin aynı problemleri yaşadığı saptanarak çözüm yolu aranır. Genellikle insanlar, okudukları kitaplar arasından kendileriyle iletişime giren, onların duygularını yakalayabilen kitapları hiç unutmazlar.

Bibliyoterapi Nasıl Uygulanır?

Bibliyoterapi, her gelişim düzeyinde farklı biçimlerde ve farklı gereksinimleri karşılayabilmek amacı ile kullanılır (Öner,2007). Bu sürecin geliştirilmesinde danışman ya da terapistin iç-görü sahibi olması gerekir. Birlikte çalışılacak kişi ya da kişilerin öncelikle ilgilerini tanımaya yönelik çalışmalar yürütülmelidir (Forgan,2002). Kişinin sorunu belirlendikten sonra terapist tarafından danışanın yaşamı ile kesişen kitap belirlenir. Kişinin ilgisini çekebilmek için bu kitapların özeti danışan ile paylaşılır ve okuması istenir. Kişi kitabı okuduktan sonra kendi hayatı ile karşılaştırır. Bu terapiden alınan verim kişinin okuma isteği ile doğru orantılıdır.

   Bibliyoterapinin uygulamaları 3 evreden oluşur.

1-Özdeşleşme ve Yansıtma: Kişinin okuduğu kitapla kendini bağdaştırması yani kendini onun içinde gibi hissetmesi.

2-Arınma (Katarsis): Kişinin kitaptaki olayları kendi başına geliyormuş gibi düşünüp duygularından kurtulması.

3-İçgörü ve Bütünleşme: Kişi danışman rehberliğinde sorunlarına çözüm bulması.

     Bibliyoterapi bilimsel olarak üzerinde çalışılması gereken bir tedavi yöntemidir (Yılmaz,2014). Günümüz teknolojisinin insanı sadece sanal olarak sosyalleştirdiği ama daha da yalnızlaştırdığı, intihar ve ölüm vakalarının yanında birçok fiziksel hastalığa da stresin yol açtığı bilindiği bir çağda kendimize yapabileceğimiz en faydalı uygulama ruhumuzu iyileştirmeye çalışmak olmalıdır. Bibliyoterapi ise bunu sağlamanın en pratik yollarından birisidir.

 [Kudret KARAHAN, ERZURUM TEKNİK ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ]

Kaynaklar:

  Forgan, J, W. (2002)’’Using Bibliotherapy to Teach Problem Solving.’’Vol.38 number 2 pp.75-82.

Öner, U. (2007). Bibliyoterapi. Çankaya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Journal of Arts and Sciences,7,133-150.

Rainfield, C., (2003) Books Can Help You Heal.Online Sources.

Yılmaz, M. (2014). Bilgi ile İyileşme: Bibliyoterapi.Türk Kütüphaneciliği.28,2,169-181