ALTURİZM
Özgecilik nedir sorusuna cevap aramak için bu yazıda buluşuyoruz. Özgecilik bir diğer ifadeyle alturizm, bireyin hiçbir çıkar gözetmeksizin başkalarının iyiliği için harekete geçmesi, bencil davranmak yerine başkalarını düşünmesi, yardım etmeye hazır olma durumu olarak tanımlanabilir. Hayli dikkat çekici olan alturizm kavramını ilk olarak Auguste Comte kullanmıştır. Kavramın etimolojik kökenine baktığımızda ise Comte’un bize söylemek istediğini anlıyoruz aslında. Etimolojik olarak Alturizm kavramında geçen ‘‘ altur’’ başkaları anlamına gelmektedir. Alturizmi çıkar gözetmeksizin, başkaları için yapılan iyilik olarak tanımlamıştık. Aslında Comte alturizm kavramının etimolojisi ile bunu gözler önüne sermektedir. Sosyal mutluluk ahlakı olarak tanımlanan başka kavramın da isim babası olan Comte’a göre, alturizm sosyal mutluluk ahlakıdır. Günlük hayatta yaptığımız davranışlardan olan kan vermek, arabası bozulan kişiye yardım etmek, boğulan birisine ilk yardımda bulunmak alturizm kelimesinin günlük hayatta karşımıza çıkan örnekleri olarak gösterilebilir.
Peki insan neden özgeci davranma eğilimi gösterir hiç merak ettiniz mi? Altruist davranışları incelediğimizde bu sorunun cevabını öğrenmiş olacağız. Alturizm davranışları ikiye ayrılmaktadır. İlk genetik temeli dayalı olarak gerçekleştirilen altruist davranışlardır. Yardımsever olmamız genlerime bağlı olabilmektedir. Evrimsel yaklaşıma göre, başkalarına yardımcı olarak hayatta kalma şansımız artmakta böylelikle yardımseverlikle ilgili olan genlerimiz nesilden nesile aktarılmaktadır. Kulağa çok ilginç geldiğinin farkındayım. Evrimciler bu durumu özgeci ve faydacı olursak, kimsenin bize zarar vermeyeceğini böylelikle özgeci genlerimizin devam edeceğini ifade etmektedir. Aslında doğadan bir örnek ile bu durumu daha iyi özetleyebiliriz. Arılar dünyasında binlerce arının kendilerini sadece kraliçe arıyı korumaya adamalarını nesilden nesilde geçen özgeci davranışın örneği olarak gösterebiliriz. Altruist davranışlardan bir diğeri ise karşılıklılık esasına dayanan özgeci davranışlardır. Burada birey karşı taraftan veya insan üstü varlıktan takdir beklediği için özgeci davranmaktadır. Bu duruma toplumdan örnek verebiliriz. İnsanlar belirli gruplar içerisinde doğar, büyür ve hayatını devam ettirir bu süreçlerde diğer insanlarla iç içe bir yaşam sürmektedir. Böylece yardım etme davranışı grup içerisinde kendiliğinden gelişen, grubun dinamiği için gerekli olan bir olgu haline gelmiştir. Kişiler çevrelerinde gördüğü sosyalleşme biçimi olan bu davranışı yaşamına aktarır. Sonuç olarak özgeci davranışın komşuluk ilişkilerine yansıdığına şahit oluruz.
Hayatımızın her anında bizimle birlikte olan özgeci davranış sadece komşuluk ilişkilerinde görülmemektedir. Birinin bir şeye ihtiyacı olduğunda ilk koşan, arkadaşlarının ihtiyacı için kendi ihtiyaçlarını yok sayan, başkası yorulmasın diye kendisi yorulan, kendi meşguliyeti olsa bile kimseye hayır diyemeyen biri ile karşılaşırsanız bu kişinin özgeci davranış sergilediğini söyleyebiliriz. Peki özgeci davranış sergilemek, kimseye hayır diyememek midir? Bu durumda her şeyin dozunda iyi olduğunu söyleyebiliriz. Aşırı özgeci davranışın altında yatan sebepleri görmek gereklidir. Eğer ki yapılan davranışların altında “beni sevsinler, bana değer versinler” gibi duygu ve düşünceler yatıyorsa kişinin kendini ne kadar “koşulsuz” kabul ettiği ile ilgili bir yolculuğa çıkması gerekmektedir.
Özlem Karakurt
KAYNAKÇA
http://tursbad.hku.edu.tr/en/download/article-file/884340
Bir yanıt yazın