
Narrative (Öyküsel) Terapi Nedir ?
Toplumu oluşturan bireyler konuşma ya da eylemleri neticesinde dünyanın onların
gözünde ne olduğuna, dünyayı nasıl algıladıklarına ve anlamlandırdıklarına dair özel mesajlar verirler ve sonuç olarak söylemleri aracılığıyla dünya, sosyal bağlam, kendileri ve diğerleri hakkında ki bakış açılarını ortaya koyarlar (Çelik,2017). Dilin ve dil pratiklerinin içine sızdığı ve tüm gücünü derinlemesine hissettirdiği alanların başında kuşkusuz ki psikoterapi
gelir.(Çelik,2017)
Dil ve söylemler üzerinden odak noktası “anlam” olan öyküsel terapi ilk olarak
1980’lerde Avustralya ve Yeni-Zelanda’da ortaya çıkmıştır. İlk kez bu terim While ve
Empston tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Danışanların terapiye getirdiği hikayeler üzerinden insan deneyimini anlamaya çalışan öyküsel terapi, postmodern anlayışa dayanan ve geleneksel terapi yaklaşımlarından önemli
ölçüde ayrılan bir terapi yöntemidir.((Akkuş,Kütük,Samar),2020)
Öyküsel psikolojik danışmanın aile terapisi uygulamalarında ,eşleri alkol bağımlılığı sorunu yaşayan kadınları stres düzeyini azaltmada ve iyi oluşunu arttırmada,depresyonu azaltmada ve
gençlerin kendine zarar verme davranışlarını azaltma gibi birçok problemde etkili bir yaklaşım olduğu görülmektedir.(Erçevik,2021)
Öncü isimlerinden Michael White’a göre bireyler yaşadığı şeylerin anlamından hikayeler oluştururlar ve yaşadıkları duruma göre edinilen mesajları kendi kişiliğinin bir parçası gibi içselleştirirler. Kişileri “obsesif”, “borderline” olarak nesneleştiren bakış açısından problemin
kendisini nesneleştiren bakış açısını bizlere kazandırır. Bundan dolayı temel mottosu “kişiler problem değildir, problem(in kendisi) problemdir.” diyerek problem dışsallaştırılır.
Dışsallaştırmada kullanılan metaforlar danışanın sorunuyla ilgili rahatça
konuşabilmesini,soruna değil de çözüme odaklanmasını kolaylaştırıcaktır.(Erçevik,2021).Terapistler problemi dışsallaştırmada üç temel adımın
“problemi isimlendirme,göreceli etki soruları,haritalandırma”takip edilmesi önerisinde bulunmuşlardır.Öyküsel terapi insanlar üzerinde olumsuz etkiler yaratan kültürel varsayımları parçalayarak ve çözümleyerek insanlara bireysel başarılarının öykülerini oluşturmak için
cesaret aşılar.(çelik,2017) Dışsallaştırma metodu aynı zamanda çiftlerin evlilik yaşamlarını ve yaşadıkları sorunları çalışırken kullanılan tekniklerden birisidir.Metafor kullanımı danışanların problemi dışsallaştırma alanında önemli bir yöntemdir.Metaforlar sıklıkla semboller ve hikayeler şeklinde iki temel formda
kullanılır.Şekiller,eşyalar,yiyecekler,oyuncaklar,film ya da çizgi film karakterleri,şehirler,kıyafetler,oyunlar ve benzeri birçok şey olabilir.(Demir,2019)
Psikoloji biliminde postmodernizmi içeren ve bireyin güçlü yönlerini vurgulayan öyküsel terapi yaklaşımı sadece bireyi değil toplumu da ele alır.İkinci meşhur mottosu “çözüm bireysel değildir” diyerek problemin kişide ve çevresinde yarattığı etkileri,bunlarla başa çıkmak için kullanılan becerileri,korumaya çalışılan değerleri anlamaya çalışır.Öyküsel terapinin travma odaklı yaklaşım gibi yaklaşım türleri vardır.
Literatürde,tanıklık terapisi,öyküsel maruz bırakma terapisi (NET) ve yaşam incelemesi
terapisi ve ayrıca,kolektif öyküsel yaklaşımlar gibi birtakım yapılandırılmış travma-odaklı öyküsel terapi yaklaşımları bulunmaktadır.(İkizer,2020) Bu yaklaşımlar temel olarak travmatik anının öyküsel şekilde yeniden yapılandırılmasını içerir.
Hem kuramsal alanda hem de uygulamada danışanların hayatlarını çevreleyen iktidar
ilişkilerini sorgulaması, terapi sürecinde kendine has teknikler kullanması (örn. mektup yazma, sertifika verme vs.) öyküsel terapiyi yaygın terapi yöntemlerinden farklı bir yere koymaktadır. Bireysel, grup veya aile terapisi olarak uygulanabilmesi, tanısal kategorilerden çok danışanların deneyimlerine vurgu yapması ve kültürel ve toplumsal farklılıklara özellikle
duyarlı olması öyküsel terapinin önemli avantajlarındandır.((Akkuş,Kütük,Samar),2020)
Çözüm yeni öykülerin oluşturulmasıyla gelmektedir. Yani geçmişten gelen öykü sorun olmaya başladığında,yeni bir öykü yazılabilir.(Erçevik,2021) Öyküsel terapiyi anlattığım bu yazıda narrative terapi tekniklerinin içeriklerine,nelerin dışsallaştırılabileceğine ve kullanılan metaforlara bakabilir ve size anlatmaktan keyif aldığım bu terapi yönteminin hayatınıza etkisini görebilirsiniz 🙂
-Pınar Ülgü
KAYNAKÇA
https://acikerisim.istanbulc.edu.tr/xmlui/handle/20.500.
12831/4110
https://tuba-aydin.com/dissallastirma/
DERGİ MAKALELERİ
Erçevik, A. (2021). Çözüm Odaklı Kısa Süreli Psikolojik Danışma ve Öyküsel Psikolojik
Danışma Yaklaşımlarına Dair Karşılaştırmalı Bir İnceleme . Humanistic Perspective , 3
(2) , 400-419 . DOI: 10.47793/hp.942378
Kafkas Üniversitesi, e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), Nisan 2017 Psikoterapide Yeni Soluk:
Öyküsel Terapi A New Lens in Psychotherapy: Narrative Therapy Hilal ÇELİKhttps://www.academia.edu/39148311/B%C4%B0R_D%C3%9CNYA_G%C3%96R%C3%9C%C5%9E%C3
%9C_OLARAK_NARRAT%C4%B0VE_TERAP%C4%B0
Öyküsel Terapi: Felsefi ve Kuramsal Temelleri, Terapi Teknikleri ve Etkinliği Narrative Therapy:
Philosophical and Theoretical Foundations, Therapy Techniques and Efficacy
AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 2020, 7(1), 1–19
Bir yanıt yazın