MENOPOZ NEDİR?

 Menopoz kadınlar için doğal bir süreçtir. Menopoz overlerin aktivite kaybı sonucu adet kanamasının kalıcı olarak sona ermesi durumu olarak tanımlanmıştır. Başka tanımlarda ise; menopoz orta yaş döneminde kadın beyninin ve bedeninin, endokrin bezlerinde meydana gelen değişikliklere olan hassasiyetine bağlı olarak gelişen bireysel bir yaşantı olarak açıklanmıştır. En temel tanımıyla menopoz, menstrüasyon döngüsünün kalıcı olarak kesilmesidir (WHO, 1981). 

 Yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan menopoz, ülkeden ülkeye, toplumdan topluma farklılık göstermekle birlikte genellikle 45-55 yaşlarında ortaya çıkmaktadır. Menopozun ortalama görülme yaşının 51 olduğu araştırmalarda saptanmıştır. Kadın yaşam süresinin artması ile menopoz sonrası dönem de giderek uzamaktadır bu yüzden de kadınların yaşamlarının menopozda geçen bölümü de uzamaya başlamıştır.

 Kadınların doğal üreme döngüsünün sonunu işaret eden önemli bir yaşam evresidir. Menopoz döneminde kadınlar tarafından birçok semptom bildirilmekte ve ortaya çıkan bu semptomlar kadınlarda fizyolojik, psikolojik, sosyal ve cinsel yönden birçok değişime neden olmaktadır. Kadınların hayatındaki önemli geçiş dönemlerinden biri olan menopoz, biyolojik bir değişim olmakla birlikte aynı zamanda sosyo-kültürel açıdan dönüşümlerin yaşandığı bir dönüm noktasıdır.

  Temel mekanizma östrojen seviyesinin azalması ve folikül uyarıcı hormon (FSH) seviyesinin artması olarak saptanmıştır. Menopoz döneminde görülen belirtiler, östrojen ve androjen salınımının ciddi oranda azalması, libido kaybı, ateş basması, gece terlemeleri, enerji kaybı ve sinirlilik, kilo alma, kalp çarpıntısı, vücudun üst kısmında ani bir ısı artışı, titreme, kemik kırılganlığının artması, uyku bozuklukları olarak görülmektedir. Menopoz anatomik, fizyolojik ve psikolojik bir süreçtir. Dolayısıyla menopozda yaşam kalitesi de etkilenmektedir. Menopozun belirtileri her kişide farklı olmakla birlikte görülen sorunlar da kişiden kişiye değişmektedir.

   Medikal açıdan menopoza karşı çeşitli tedavi yöntemleri uygulanması, ona bir tür hastalık gibi davranılması, onun medikalizasyon (tıbbileştirme) sürecine tabi olan konulardan biri olduğu anlamına gelmektedir (Çıtak, 2021). Biyolojik indirgemeci yaklaşımlar menopozun, üreme ve kadınlığın sonu olarak algılanması, cinsel isteksizlik, depresyon gibi sağlık problemlerini beraberinde getireceği şeklindeki negatif algılara sebep olmuştur (Çıtak, 2021).  Böylece toplumda menopozun hastalıklarla ve yaşlanmayla sık sık anılmasına ve bağdaştırılmasına neden olmuştur (Erol, 2014; Ersoy, 1998; Ulusal Kadın Sağlığı Ağı, 2012; User, 2016).

 Bazı kadınlar yaşanan bu değişiklikleri doğal bir sürecin parçası ve olağan bir durum olarak algılayıp baş etme becerisi geliştirirken, bazı kadınlar yaşam kalitelerini olumsuz etkileyecek ciddi problemler yaşayabilmektedir. 

 Menopoz kavramının regl bitişi ile kayıplar süreci ve yaşlı kadınların meselesi olarak algılanması, kadınsı görünümün kaybı ile yaşlı hissetmenin ilişkilendirilmesi ile menopoz kadınların korkulu rüyası haline gelmiştir.

 Menopozun olumsuz etkilerini en aza indirmenin en önemli koşulu ise erken farkındalık, erken tanı ve tedavidir. Hormon tedavisi, biyolojik hormon tedavisi, bilişsel davranışçı terapi, davranış değişiklikleri, hipnoz, egzersiz, gevşeme teknikleri de menopozun tedavisinde kullanılmaktadır.

                                                                                                                        TUĞBA İNCE

KAYNAKÇA:

Çıtak, A.M. (2021). Bir kadınlık deneyimi olarak menopoz. Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 4, 71-75

Özgür, G., Yıldırım, S. & Komutan, A. (2010). Menopoz sonrası kadınların öz bakım gücü ve etki eden faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 13( 1).

Gönenç, İ. M. & Koç, G. (2019). Menopoz dönemine yönelik uygulanan eğitim programının kadınların menopoza yönelik tutumlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 10 (1).