Acıyla öğrenmek mümkün mü?

İnsana benliğini kaybettiren o tutunulası acılar…

O acıların benliğimizi bulmak için var olduğunu söylesek peki? Daha da iyisi acının bir parçamız olduğunu ve onun sayesinde yaşadıklarımızı birer unutulmaz tecrübeye çevirildiğini söylesek? Pek de yanılmış olmayız. Acı ile öğrenmeyi mümkün kılan “Pathesis” sözcüğünün derinliğine inerek görelim.

 Acı yoluyla edinilen bilgiler anlamına gelen Pathesis sözcüğü, bize kendini sinirbilimsel olarak da göstermektedir. Negatifi çeken bir süngere benzetilen beynimizce negatif olaylar, korku dolu ifadeler ve elim yaşantılar; pozitif, heyecan verici ve durağan olanlara göre daha hızlı algılanır. Yapılan araştırmalarda beyindeki ‘amigdala’ bölgesinde parlamalar olduğu görülmüştür. Amigdala en bilindik şekliyle beynimizin korku merkezidir. Korku ve acı halindeyken aktifleşerek kişiyi kaç ya da savaş pozisyonuna hazırlar. Amigdala aynı zamanda duygusal olaylarla ilgili hafızanın oluşmasında ve bu olayların depolanmasında aktif rol almaktadır.Amigdala’daya alınan hasarların, korkuların yitirimine ve duygusal bellekte kayıplara neden olduğu gözlenmiştir. ‘Korkuları yitirme’ ifadesi kulağa hoş gelse de birçok tehlikeye hatta ölüme sebebiyet  verebilir. Amigdalası zarar görmüş biri olduğunuzu farz edelim: Bir haftasonu ailenizle hayvanat bahçesine gittiniz ve kafesteki aslanları şirin bulup elinizle beslemek istediniz… 

Bütün bu haberler başta beynimiz olmak üzere toptan sinirbilime küsmemize sebep olacak gibi gözükse de olay böyle değildir. Verilen örnekteki gibi yaşadığımız acı ve korku dolu olaylar, birer anı olarak tutulup tecrübeye dönüşmektedir. Yaşantılara karşı bir takım savunma mekanizmaları gelişmektedir. Yaşanılmış acı öğrenilmiş acı hâline geldiğinde yaşananlar ise evrenin determinizme karşı savrulup durmaktansa; tekrarlanabilir acılara karşı en dayanıklı cephede, tecrübe ve bilginin cephesinde konuşlanmaktır. Yani dolaylı yoldan acıyı bitiren şey tekrar acıdır. Bilgiyi bu şekilde almak içinse acıya yönelmek değil, öğrenilmiş acıyı şekillendirmek gerekmektedir. Bu bilgi edinme yöntemi kalıcı ve bireye kendini tanıtıcıdır.Bakış açımızı şekillendirdiğmiz acılar sayesinde geliştirebiliriz.

• “Dünün acısı, bugünün gücüdür.”

Ünlü roman yazarı Paulo Coelho’nun bu sözüne ek olarak acılarımız, geleceğe olan hazırlığımız, bilgi birikimimizdir.

Acısıyla tatlısıyla kendinizi bulmanız ve acılarınızın öğreticiliğinden faydalanmanız dileğiyle…

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2019;11(2):205-213 Doi:10.18863/pgy.444006

Batuhan Şengün