ÇOCUK ve MAHREMİYET EĞİTİMİ

Mahremiyet insanların her dönemde, her dinde ve her toplumda karşılaşılmış önemli bir kavramdır. Bu kavram toplumlara ve toplumlarda yaşan bireylerin kültürlerine, inançlarına göre şekillenebilir ve mahremiyet kavramına yüklenen anlamlar farklılıklar gösterebilir.

Mahremiyet eğitiminin manasına bakarsak: Çocuklara ve ergenlere kendi ve karşı cinsin özellikleri hakkında bilgi sahibi olma, cinsiyete ilişkin rolleri anlama ve kabul etme, cinsel problemlerini/ihtiyaçlarını dinin, ahlakın ve kültürün belirlediği çerçevede cevaplamanın/gidermenin yollarını öğretmek amacıyla verilen eğitimdir. Kapsam olarak bakıldığındaysa mahremiyet eğitiminin cinsel eğitimi de içerdiğini söyleyebiliriz. 

Bir diğer yönden mahremiyet eğitimi, çocuğun hislerini, başkalarının değil de kendisinin yönetebileceğini öğrenmesi ve bu yeteneğin pekiştirilmesi hususunda süreç rehberliğidir. Yani duyguların yönetimi eğitimidir de denilebilir.

Genel olarak mahremiyetin, bir insanın mahrem yerlerine bakılmasının, dokunulmasının ve hakkında konuşulmasının, dinlenilmesinin yasaklanmasını içerdiği söylenebilir ve dikkat edilirse mahremiyet cinsellikle birlikte ele alınmak durumundadır. Çünkü cinsellik, insan olma tarihinin ve tüm kişiliğimizin bir parçasıdır. Bu açıdan baktığımızda cinselliğin kişilik gelişimi ile yakından ilişkili olduğunun farkına varırız. 

Çocuğun kişilik gelişimine paralel olarak cinsel kimliği/mahremiyet algısı gelişir. Çocuğun cinsellik ile ilgili sorular sorması veya cinsel organını keşfetmesi ilk iki yaşı içerisinde olur. Mahremiyet eğitiminin bu dönemde başlatılabileceği düşünülebilir. Ancak mahremiyet eğitimi için tuvalet eğitiminin kritik dönemi oluşturduğu söylenebilir. Tuvalet eğitimi ile birlikte çocuğun bedensel gereksinimlerini kontrol etmeyi öğrenmesi onda başarı ve bağımsızlık duygusu ile birlikte sosyalleşme sürecinin çatışmalarını yansıtır. Çocuğun çevrenin kendisinden neler beklediğini öğrenmeye başlaması mahremiyet algısının oluşumuna da işaret etmektedir. Her ne kadar buna cinsel kimlik dense de bu çalışmada mahremiyet algısı kavramının kullanılması tercih edilmiştir. Çocukların bireysel farklılıkları, çevreyle etkileşim durumları, anne-baba tutumları onların mahremiyet algılarının gelişmesinde doğrudan etkili faktörlerdir. Mahremiyet sonradan, kültürel ve sosyal kurallarla öğrenilir denilebilir. 

Mahremiyet eğitimi ilk olarak ailede verilmeli, cinsellik eğitimini de kapsadığı için çocuğun cinsiyetine bağlı olarak ise; kızlara annenin, erkeklere ise babanın vermesi gerekir. 

Mahremiyet eğitiminin yaşlara göre nasıl verileceğinden bahsedecek olursak:

2-5 Yaş (Meraklı Anaokulu Çocuğu): Bu dönemlerde çocuklar sürekli olarak çevrelerindeki her şeyi merak ederler. Hem kendi bedenlerini hem de diğer kişilerin bedenlerini merak ederler. Bu sebepten çıplak olmayı severler, arkadaşlarının ve aile üyelerinin çıplaklığını araştırırlar. Ebeveynler ve eğitimciler bu yaş çocuklarına her iki cinsin bedeninin bölgelerini bilimsel isimleriyle öğretmelidir. Hem kendi hem de karşı cins bedenini tanımalıdırlar. Cinsel bölgelerin işlevleri anlatılır. Özel bölgeler mutlaka tanımlanmalıdır.

Bu mini eğitimler sırasında mümkün olduğunca yaş düzeyine uygun olan görsellerden faydalanmak uzmanlar tarafından tavsiye edilir. Çocuğunuzun sürekli olarak cinsel organına dokunması ebeveyn ve aile büyüklerini rahatsız edebilir ancak bu davranış gelişimsel bir özelliktir. Bu davranış karşısında ebeveynin aktarması gereken mesaj is bu davranışı özel alanında yani kendi odasında ve tek başınayken yapması gerektiğidir. Çünkü unutmayalım ki merak eden çocuk mutlaka deneyecektir. 

5-7 Yaş (Mahremiyet Eğitimi): Mahremiyet eğitimi bu yaşlarda gecikmeden mutlaka verilmelidir. Okul döneminin başlamasıyla çocukların yetişkin ve akranlarıyla iletişimleri artar. Çocuklar günlerinin büyük bir kısmını ev korumasından uzakta geçirmeye başlarlar ve bedenlerini korumakla yükümlüdürler. 

Bedenlerinin tamamına ve özellikle özel bölgelerine kendileri izin vermeden kimsenin dokunamayacağını bilmelidirler. Bu yaş grubunun çocukları tuvalet veya soyunma odalarında veya ebeveynlerin bulunmadığı ortamlarda cinsel organlarını birbirlerine göstererek oyunlar oynayabilirler. Bu gibi davranışlar takip edilmeli ve çocuklar özel bölgeler konusunda bilinçlendirilmeye devam edilmelidirler. 

7-9 Yaş (Cinsiyet Kuralları): Kişiliklerinin oturmaya başladığı bu yaşlarda çocuklar farklılıklarını daha net şekilde anlarlar. Ergenlik dönemine hazırlanan beyin ve vücutları bilgi sahibi olmaya açıktır. Doğum, cinsiyet farklılıkları, çocuk bedeninden yetişkin bedenine geçişte meydana gelen değişimler hakkında bilgi edinmek isterler. Eğer bilimsel ve doğru bilgiyi güvendiği ebeveyn ve öğretmeninden alamazlarsa büyük ihtimalle günümüzde de kullanımı yaygın olan internete veya kendisiyle yaşıt ya da büyük arkadaş bilgisi gibi dış kaynaklara başvuracaklardır. Bu sebeple ailede verilecek olan bilginin tatmin edici ve güvenilir olmasının önemi göz ardı edilemez.   

Bu yaş çocuklarına özel alan ve zamanlarına daha çok önem verilmelidir. Kendi odasında geçirdiği özel zamanlar, banyo vakitleri, tek başına giyinip soyunduğu zamanlar ve mahrem alanları gibi. Ebeveynler, çocuğun mahrem alanına girerken kapıyı çalarak veya izin isteyerek odasına girmelidir ki bu durum çocukta ben seviliyorum, bana saygı duyuyorlar şeklinde algılanacaktır. Çocuk ise bu davranışı aynı saygı içerisinde zamanla öğrenecektir. 

Bu dönemlerde ebeveynlerin fazla ve önemli sorumlulukları vardır. Mahremiyet eğitiminin sağlıklı verilebilmesi için ebeveynlerin yeterli bilgi ve donanıma sahip olmalıdır. Çocuğun ruhsal ve kimlik gelişimlerini desteklemek amacıyla çocuğun sorularını çekinmeden yaşına uygun olacak şekilde cevaplamak gerekir. Ayrıca sorduğu sorulara “Sus bakayım ne kadar ayıp” gibi tepkiler verilmemeli, utandırılmamalı ve soruları geçiştirilmemelidir. Bunun sonucunda çocuğa iletilen durum bu konu hakkında konuşmak zor ve hiçbir yerde konuşulmayacağıdır.   

Sorduğu sorunun cevabı ebeveyn tarafından bilinmiyorsa örneğin; “Bu konu hakkında bilgim yok ama beraber öğrenebiliriz.” diyebilir. Veya sorduğu soruyu ebeveyn nasıl açıklayacağını bilmiyorsa “Sana şu an nasıl açıklayacağımı bilmiyorum. Senin anlayacağın şekilde anlatabilmem için zamana ihtiyacım var. En kısa zamanda sorunu yanıtlayacağım.” şeklinde cevap verip araştırabilir veya alanın uzmanına danışılabilir. 

Önemli bir nokta da sırlar. İyi veya kötü sırlar. Çocukları endişelendiren, rahatsız eden ya da onları ürküten sırlar kötü sırdır ve saklanmamalıdır. Güvenilir bir yetişkine (anne-baba, öğretmen, polis veya doktor) anlatılmalıdır diyebiliriz. Aileler, çocukları kötü sırları kendileriyle paylaşması hususunda teşvik etmelidir. Ancak kötü sırlar paylaşıldığındaysa endişeyle çocuğa sert bir tepkiyle karşılık verilmemelidir. Çünkü çocuk bu tür tepkilerden çekinip başına gelen olayları paylaşmayabilir. 

Çocuklara mahremiyet alanı ile ilgili sorun yaşayabileceği bir durumla karşılaştığında neler yapması gerektiği anlatılmalıdır. Bağırmaları, kaçmaları ve yardım istemeleri gerektiği gibi.

Mahremiyet Eğitiminin Verilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

  • Eğitimin verilmesinde çocuklara korku ve endişe oluşturmadan, yaşamın içerisinde doğal olarak verilmelidir.
  • Vücudunun özel olan bölgeleri ve bu bölgelerin gizlenmesi gerektiği çocuğa 2 yaşından itibaren anne ve baba tarafından yavaş yavaş anlatılmalıdır. 
  • Ayıp, günah, yasak gibi kelimeler yerine mahrem kelimesi kullanılmalıdır.
  • Ebeveynler çocuklarına büyüklerine saygının önemini vurgulasa da çocuğun kendi beden güvenliğinin öncelikli olması gerektiğini ve hayır diyebilmeyi öğretmelidir. 

Mahremiyet Eğitiminin Faydaları Nelerdir? 

  • Çocuğun kendisini tanımasına katkıda bulunur.
  • Çocuğun sorumluluk bilincini geliştirmesine katkı sağlar. 
  • Çocuklar ve büyükleri arasında sağlıklı sınırlar algısının oluşmasını destekler.
  • Çocuğun vicdan gelişimine fayda sağlar. 
  • Çocuk mahremiyet eğitimi ile ilgili merak ettiklerine doğru cevaplar bulabilir.
  • Çocuk eğitim sonrası vücudunu nasıl koruyacağını, tehlikelerle nasıl başa çıkacağını öğrenir.
  • Bu eğitimi alan çocuk sevgi dolu davranışlar ile kötü davranışları ayırt edebilmeyi öğrenir ve istismar edilip edilmediğinin farkına varması için önemlidir. 
  • Mahremiyet eğitimi alan çocuk kendi mahremiyetini korumakla beraber diğer çocuklarında mahremiyetine de önem verecektir. RABİA PAK

KAYNAKÇA

  1. https://www.youtube.com/watch?v=SyKQHC2PukY 

TRT ÇOCUK EBEVEYN AKADEMİSİ – ÇOCUKLARDA MAHREMİYET EĞİTİMİ NASIL OLMALI?

  1. file:///C:/Users/90551/Desktop/%C3%87ocuk%20ve%20Mahremiyet%20E%C4%9Fitimi/MAHREM__YET%20E____T__M__%20VE%20__NEM__[%23313640]-303774.pdf

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

g

An legimus similique intellegam mel, eum nibh tollit assentior ad. Mei ei platonem inciderint.

e