KAYIP VE YAS

 Toplum ve birey tarafından sevilen birinin ölümü acı verici ve zor olarak kabul edilmektedir. Sosyal ifadesi matem tutma, kişiler arası kavramı ise yas tutma olarak bilinir. Yasın birçok faktörü bulunmaktadır bunlar; normal, patlojik ve travmatik yas süreçlerdir. Her insanın yas tutma biçimi farklıdır. Birçok birey yas ve matem tutma olayını şiddetli yaşarken bazıları ise hafif atlatır. Bireyler bu süreçleri çoğu zaman şiddetli atlatıp yıpranırlarken, bazıları ise sağlıklı bir şekilde atlatmaktadır. Bunların sonunda kişi çoğu zaman kayıbı kabullenir ve buna göre yaşamını devam ettirir. 

 Ölüm ve ölüm ve ölüm süreci 5 aşamada incelenir;

1. inkar ve yalıtılmışlık 
2. öfke
3. pazarlık 
4. depresyon 
5. kabul

1.İnkar ve Yalıtılmışlık: Ölüm sürecinin ilk aşamasıdır. Bu aşama çok sağlıklı ve bilinen bir başlangıç tepkisidir. Bireyleri ilk şoktan korur ve onların umutsuzlukları ile başa çıkmasını sağlar.

2. Öfke: Bireyler ölüm olasılığını kabullenmeye başladıklarında, büyük bir öfke meydana çıkar(ilk aşamayı takip eder). Öfke bir çok duygu ile gün yüzüne çıkabilir; kıskançlık, kızgınlık ve acı olabilir. Bu durum bireylere çoğunlukla Neden Ben? sorusunu tekrarlatır.

3. Pazarlık: Bu aşamada dindarlık ile bağımsız olarak Tanrıya yapılan gizli anlaşma teklifleridir. Pazarlık aşaması başarısız olursa bir sonraki aşamaya geçer 

4. Depresyon: Kayıp duygusu dayanılmaz olur ve depresyon başlar. Genellikle üzüntü, karamsarlık, sıkıntı ve uyuşukluk ile birlikte suçluluk ve değersizlik duyguları içerir. 

5. Kabul: İnsanlar bu süreçleri tamamladıktan sonra ölümü kabullenmeye başlar ve depresyon ortadan kalkar. Bu duruma tamamen alışırlar. 

Kayıpla ilişkili tanımlara gelicek olursak; kayıp, yas, matem tutma gibi tanımları mevcuttur. Matem tutma görevlerinden bahsedecek olursak; kaybın gerçekleştiğini kabul etmek, yasın ilacını yaşamak, ölen kişinin olmadığı bir hayata uyum sağlamak ve duygusal enerjiyi kaybedilen kişiden çekmek ve başka bir ilişkiye ya da amaca yeniden yatırım yapmak.

Bu süreçlerden sonra normal yas evresine geçilir. Bu evrede bireyler gereken süreye bakılmaksızın ortak belirtiler taşımaktadır. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:

Duygular: Üzüntü, öfke, kendini cezalandırma; ölüm farkındalığı ve fobiyi de içeren kaygı; yalnızlık, yorgunluk, umutsuzluk ani bir ölümden sonra yaşanan şok; özlem ve hasret çekme; olumlu bir tepki olabilen özgürleşme; özellikle acı çekme sürecinden sonra rahatlama.

Fiziksel duyular: Midede bozukluk, göğüste ve boğazda gerginlik, depersonalizasyon/ kendine yabancılaşma hissi, nefes darlığı, kaslarda güçsüzlük.

Bilişler: Güvensizlik, konfüzyon/bilinç bulanıklığı, zihin meşguliyeti, o kişinin varlığını hissetme, varsanılar.

Davranışlar: Sabah erken uyanmak gibi uyku sorunları; iştah sorunları; dalgın davranışlar; sosyal geri çekilme; ölen kişi ile ilgili rüyalar; huzursuz aşırı güvensizlik; iç çekmek yada ağlamak; anıları kaybetme korkusu; nesnelere zarar verme.

Tüm bu süreçler olası niteliktedir. Bu süreçleri sağlıklı bir şekilde atlattıktan sonra yas ve kayıp süreci atlatılır ve normal hayat akışına devam edilir. 

YEŞİM SÜT