NARKOLEPSİ

Narkolepsi nedir?

Narkolepsi sinir sistemini etkileyen bir hastalıktır. Normalin dışında olan zamanlarda uyku hali ve aniden gelen uyku ataklarına denir. Halk arasında uyku hastalığı olarak bilinir. Narkolepsi olan bireyler günlük hayatta zorlanabilirler ve uzun süreli uyanık kalmakta güçlük çekebilirler. Araştırmalara göre narkolepsi hastalığı kronik bir hastalıktır. Görülme sıklığı azdır. Hastalığın ortaya çıkması 10-25 yaş aralığındadır. Hastalığın teşhis konulması oldukça zordur. Uyku günlük bir rutin olduğu için aşırı uyku hali problem olarak görülmeyebiliyor. Narkolepsi hastaları ‘uyku seven’ kişiler olarak tanımlanabiliyor. Bu yüzden bu hastalığa sahip olan kişiler hasta olduklarını düşünmeyebiliyorlar. Bu yüzden geç teşhis konulabilir ya da yanlış teşhisler konulabilir. Bu hastalıkla ilgili bilinen en yanlış kanı uyku halinin geceleri de oldukça yoğun olmasıdır. Fakat bu yanlıştır. Çünkü narkolepsi hastalığı sabah gelen ataklar ve gün içindeki uyuşukluğa sebep olurken akşamları bunun tam tersine derin olmayan ve parçalı olan uykulara neden olur. 

 Bu vakalardarın çoğunda geçici kas kontrolü kaybı olan katapleksi olabiliyor. Bu kas kontrolü kaybı çocuklarda diğer nöbetlerle karıştırılabiliyor. Narkolepsi hastalığı tek başına ölüm tehlikesi olan bir hastalık değildir. Fakat gün içinde4ki uyku atakları ve uyuşuk olma hali kazalara ve ciddi yaralanmalara neden olabilir. Bununla birlikte bireylerin bu hastalık nedeniyle yürümekte zorlanması, günlük işleri yaparken problemler yaşaması, okulda ve iş hayatında başarısızlıklara neden olabilir. 

Narkolepsinin belirtileri nelerdir ve neler hastalığı tetikler?

 Narkolepsi Belirtilerine ilk olarak gündüzleri aşırı uyku halini verebiliriz. Bu hastalığı olan kişiler geceleri uyumuş olsalarda gündüzleri uykulu ve aşırı uyuşuk olabiliyorlar. Bu belirti hastalığın ana belirtisidir. Bu aşırı uyku hali konsantrasyon kaybına ve unutkanlıklara neden olabilir. Ve aşırı uyku hali gün içerisinde uyku ataklarına neden olabiliyor. Bu uyku atakları, uyarı vermeden ve bir anda araba kullanırken, konuşurken ya da herhangi bir günlük iş ile meşgulken bile gelebilir. İkinci belirti olarak uyku felci belirtilere örnek verilebilir. Bu hastalığa bir diğer belirti olarak uyku felcini verebiliriz. Uyku felci uykudan uyanırken veya uykuya dalarken yaşanılabilen geçici bir konuşamama hareket edememe halidir. Bu hastalığa üçüncü belirti olarakta otomatik davranışlar verilebilir. Bu otomatik davranışlar uyku ataklarının esnasında görülen bir narkolepsi belirtisidir. Bu hastalar yazı yazma, yemek yeme, araba kullanma gibi otomatik davranışları uyku esnasında da sürdürebilir. Bir diğer belirti ise halüsinasyonlardır. Bu hastalar uykuya dalarken veya uykudan uyanırken ürkütücü halüsinasyonlar görebilir. Bu halüsinasyonlara hayvan ya da insan görme, havada süzülme, dokunuluyor hissi örnek olarak verilebilir. Bu hastalığın bir diğer belirtisi ise katapleksidir. Katapleksi ani kas kayıbı olarak bilinir. Katapleksi kaslarda ani güçsüzlük görülmesine sebep olan bir belirtidir. Katapleksi atakları yoğun duygularla tetiklenebilir. Buna örnek olarak, kahkaha, heyecan, korku verilebilir. Bu duygularınn şiddetli olduğu durumlarda vücut katapleksi atağı ile cevap verebilir. Katapleksi her narkolepsi hastalığında görülen bir belirti değildir. Ve narkolepsi hastalarında katapleksi atakları aynı sıklıkla olmayabilir. Bazı hastalarda bu atakları yılda birkaç kez geçirirken bazı hastalar gün içinde birden fazla bu atakları geçirebilir. Narkolepsi hastalığını tetiklediği düşünülen bazı faktörler de kalıtsal sorunlar, hormonal değişiklikler stres ve domuz gribidir.

Narkolepsi hastalığı türleri nelerdir?

Narkolepsi hastalığının iki çeşidi vardır. Bunlar; narkolepsi tip 1 diğeri ise narkolepsi tip 2’dir. Narkolepsi 1 tipine, katapleksili narkolepsi olarakta bilinmektedir. Bu hastalık tiplerini birbirinden ayıran en temel nokta katapleksi görülmesidir. Narkolepsi tip ‘de katapleksi görülmemektedir fakat narkolepsi’de görülmektedir. Ve hipokretin eksikliği de bu iki tip arasındaki farklardan biridir.

Tedavisi nedir?

Narkolepsi hastalığına tanı ancak uzman bir doktor aracılığıyla konulmaktadır. Doktora başvurulduğu zaman doktor şikayetleri ve hastanın şikayetlerini dinledikten sonra, fiziksel muayene yaptıktan sonra gerekli gördüğü takdirde bazı analizler ve testler uygular. Bu test ve analizler şunlardır:

Uyku analizi

Polisomnografi (PSG)

Epworth uykululuk ölçeği 

Çoklu uyku gecikme testi (MSLT)

Hipokretin (öreksin) seviyelerinin ölçülmesidir.

Narkolepsi hastalığının net bir tedavisi yoktur. Fakat hastanın hayat kalitesini arttırmak için belirtileri olabilecek en düşük seviyeye indirmeye yönelik tedavi yöntemleri bulunmakta. Bu yöntemler, doktora başvurulması durumunda doktorun reçetelediği ilaçlar, alkol sigara ve kafeinden uzak durmak, egzersiz yapmak, düzenli ve dengeli beslenmek, gündüzleri kısa uyku planlamaları yapmak, düzenli uyku ve psikolojik bir destek almaktır.

Ceren Tetik

KAYNAKÇA