İMGESEL MARUZ BIRAKMA NEDİR

Türkçeye Fransızcadan gelen imgesel kelimesi; zihinde tasarlanan nesne, hayal, olaylar ve duygu olarak ifade edilmekle birlikte zihnimizdeki çağrışımları ve hayal gücü anlamlarına da gelmektedir.

Maruz bırakma türlerinden biri olan imgesel maruz bırakma ise danışanlardan düşüncelerine, duyusal hislerine ve kaçındıkları duygulara dikkatlerinin odaklanılması sağlanarak yapılan, travmatik olayların ayrıntılarının hatırlanması ile bilgilerin yeniden işlenilmesi sağlanan bir maruz bırakma tedavi türüdür.

İmgesel maruz bırakma da danışanların seans sırasında kaçındığı durumları, düşünceleri, korku ve endişe gibi duyguları hayal etmesi istenilerek zihinsel imgelenmesine maruz bırakılır. Daha sonra bu duygularla danışanı güvenli bir ortamda yüzleştirerek duygunun işlenmesi sağlanmaktadır. Kaygı aşamalı bir şekilde azalana kadar bu duyguların ve travmatik anıların danışandan hayal etmesi istenilir ve güvenli ortamda olumlu duygulara da odaklanılıp bu duyguların etkilerini arttırılması hedeflenmektedir. Bu sayede danışanların travmatik anıları etkin hale getirilerek bilgilerin düzeltilmesi sağlanılmaktadır. İmgesel maruz bırakmanın en temel amaçlarından biri de danışanın doğrudan korku duygusunu bir koşullanma aracılığıyla azaltmayı hedeflemektir. 

İmgesel maruz bırakma sırasında otobiyografik bellek önemli bir rol oynamaktadır. Bu maruz bırakma türünde yer alan tüm imgeler, danışanın belleğinde saklandığı şekliyle var olmaktadır.

İmgesel maruz bırakma obsesif kompleks bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, genel kaygı bozukluğu, panik atak ve fobiler olmak üzere birçok bozukluğun tedavisinde kullanılmaktadır. İmgesel maruz bırakma tek başına kullanılmaktansa bilişsel davranışçı terapi ve gevşeme hareketleri gibi farklı yöntemlerle elektik bir şekilde kullanılması tedavinin etkililiğini arttırmaktadır.

İmgesel maruz bırakmada diğer maruz bırakma yöntemlerinde de olduğu gibi dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri terapinin başlangıcında danışanlar bu tedavi yöntemini korkutucu bularak imgesel maruz kalmanın kendileri için imkânsız ve zor olduğunu düşünebilirler. Danışanlara psikolog tarafından bu tedavi yönteminin kendileri için avantaj ve dezavantajlarının neler olduğu anlatılmalı, şans vermeleri konusunda daha açık bir iletişim kurmaları gerekmektedir.

Elvin Erdoğdu

KAYNAKÇA

Denizli, S., (2008). Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme: Yaklaşımın Etkililiği ve Bugünkü Durumu. Ege Eğitim Dergisi, 9 (2), 79-92.

Ünver, H., Fiş, N. (2019). Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tanılı Ergene Bilişsel Davranışçı Yaklaşım: Bir Olgu Sunumu. Turk J Child Adolesc Ment Health, 26(3):131-5.

Akdeniz, S., Ahçı, Z., Yumuşak, S. (2020). Sanal Gerçeklik ve Psikoterapide Kullanımı. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1-20.