GÖÇMEN PSİKOLOJİSİ

Göç, kişilerin gelecek yaşantılarının tamamını veya bir kısmını geçirmek için yaptığı sürekli veya geçici olarak değişen, bir yerleşim yerinden bir başkasına yerleşim amacıyla yapılan, coğrafi yer değiştirme olayını içeren sosyal bir değişim sürecidir. Göç isteğe bağlı olarak iş, eğitim veya keyfi olarak yapılabilmekle birlikte zorunlu olarak savaş, kıtlık ve şiddet ortamından uzaklaşmak için de yapılabilmektedir.
Göçmenlik psikolojisini etkileyen birçok durum vardır. Bunlardan en başta gelen etken göç etme nedenleridir. Zorunlu göçe istinaden, isteğe bağlı göç eden bireylerin de çeşitli psikoloiik sorunlar yaşadığını söyleyebiliriz. Göçmenler birincil olarak kayıp ve yalnızlık duygularını yaşamaktadır. Göç edilen ülkede, göçmenlerin yaşadıkları reddedilme, ikinci sınıf vatandaş olarak görülme, dışlanma gibi faktörler var olan negatif duygularını tetiklemektedir. Ülke değiştirmek her birey için farklı etkilere ve duygusal değişimlere sebep olabilmektedir. Ağır duygusal durumlar yaşayıp yaşamamak bireylerin geçmiş yaşantılarına, stresle baş etme şekillerine, çevreden alabildikleri desteğe, gelecekle ilgili istekleriyle yakından ilişkilidir. Ülke değiştiren göçmenlerin geçtiği 5 aşamayı şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Balayı (Honeymoon) Aşaması: Yeni bir ülkeye gelmek, iyi şartlarda yaşamayı hayal etmiş olmak, her şeyin pozitif algılandığı aşamadır.
2. Reddedilme: Bu evrede yeni gelinen ülkenin eksilerinin de fark edildiği, kendi ülkende yapabildiğin ancak geldiğin ülkede belli şartlar altında yapabildiğini, sahip olabildiğini fark etmek. Örnek olarak iyi iletişim kuramadığın için istediğin ya da yapabileceğin işe kabul edilmemek ya da ev kiralama şartlarının farklılıkları gibi.
3. Geri Çekilme: Gidilen ülkenin bazı koşullarının fark edilmesi ve başarısız hissetme, şikayet ve pişmanlık duygularının hissedildiği dönemdir. Kendi alanlarını, kendi kültüründe ki insanları çevrede yaratmaya başlamak bireylerin yaptığı bir destek biçimidir.
4. İyileşme, Kabullenme: Gidilen bölgedeki düzene ayak uydurulmaya başlanmış, bağların kurulmaya başlandığı, iletişimin daha iyi bir noktada olduğu dönemdir.
5. Tersine Şok: Artık göç edilen ülkenin insanı haline gelmek ve kendi ülkendeki normal gelen şeylerin ters gelmeye başlamasıdır. Bireyler kendi ülkelerine ziyarete gittiklerinde, göç edilen ülkedeki gibi davranmaya o şekilde hareket etmeye başladıklarında bocalanan dönemdir (Öner, 2021).
   Göçün Psikolojik Etkileri:
   Göçmenlerin yaşadığı psikolojik etkiler göç öncesi, göç süreci ve göç sonrası olmak üzere üç kademeli süreçte incelenmektedir. Göçmen kişiler göç öncesi ve göç süresince yüksek yaygı ve stres yaşanmaktadır. Göç sonrası gmenlerin yaşadığı sorunlar göç ettikleri yere göre değişiklik gösterebilir, fakat hissettikleri ve yaşanılan psikolojik sorunlar ortaktır. Bunlar: ağlama krizleri, uykusuzluk ya da tam tersi aşırı uyku hali, yorgunluk, anksiyete, depresyon, travma, psikosomatik belirtiler, disosiyasyon ve kimlik sorunu gibi psikolojik problemler şeklindedir. Bunun yanı sıra kişide sosyal fobi gelişebilir. Çiftler arasında iletişim problemleri, çatışma ve cinsel işlev bozuklukları artabilir. Yaşlı kesimde depresif belirtiler fazladır. Tüm bunların yanı sıra, göç durumundan en çok etkilenen kesim çocuklardır. Ev içerisinde konuşulan konular ve gerginlik hali çocuklara olumsuz bir şekilde yansıyabilir. Çocuklar kendini ifade edemediği, dilini hiç anlamadığı ve kimseyle iletişim kuramadığı için okul ortamında ya da arkadaş grubunda dışlanma yaşayabilir. Bu durumda çocukta ağlama krizleri, saldırganlık, öfke kontrol problemleri, depresyon, kaygı bozukluğu ve anksiyete gibi psikolojik sorunlar görülebilir. (Solgun & Durat)
   Buradan yola çıkarak her durum ya da yaşantı her birey için travmatik olmak zorunda değildir diyebiliriz. Ancak her göçmen belli bir takım psikolojik aşamalardan geçer ve bu süreci bireylerin çocukluk yaşantıları, benlikleriyle bütünleşebilmesi, daha önce yaşadıkları travmatik durumların farkında olarak duygularını fark etmesi, psikolojik ihtiyaçlarına yönelik adımlar atabilmesi, bulundukları çevreden destek alabilmesi ya da destek alabilecekleri ortamlara yönelmesiyle bu süreçler daha sağlıklı bir şekilde sürdürülebilir.
6. İrem Aşıkoğlu
   Kaynakça:
   • Öner, G., (2021). Ülke Değiştirmek: Göçmen Psikolojisi, Gönüllü Psikolog.org, Bağlantı: https://gonullupsikolog.org/blog/ulke-degistirmek-gocmen-psikolojisi#:~:text=Geri%20%C3%87ekilme%3B%20gidilen%20%C3%BClkenin%20baz%C4%B1,bireylerin%20yapt%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20bir%20destek%20bi%C3%A7imidir. Erişim tarihi: 20.03.2023.
   • Solgun, C., Durat, G, Göç ve Ruh Sağlığı, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi, erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/345013