GERÇEK OLMAYAN DUYULARIN ALGILANMASI: HALÜSİNASYON

Kimi insanlar, günlük yaşam telaşlarında farklı uğraşlarla meşgulken aniden ses olmadığında bir ses işitirler, koku olmadan koku alırlar veya ceplerindeki telefon titremediği halde titrediğini hissederler. Zihin tarafından üretilen bu gibi duyusal olaylar gerçek sandığımız fakat aslında halüsinasyonun bir ürünü olan yanılmalardır. Biz insanlar halüsinasyon dolayısı ile görüntüyü, sesi, kokuyu ve hatta hissi gerçek sanırız.  Yani halüsinasyon sadece koku ve görme ile ilgili değildir, aynı zamanda hissettiğini sanmaktır dolayısıyla da kişilerin beş duyusunu da etkileyebilen bir hastalık olarak nitelendirilmektedir . Kısaca hayal gücünün algıya karıştırılması olarak da tanımlayabileceğimiz halüsinasyon, kişinin normalde o deneyime neden olan şey dünyada varlık göstermeden de algısal ve duyusal bir deneyime sahip olmasıdır.

 Birçok hastalık esnasında görülebilen halüsinasyon, sahip olan insanların yüzde yetmişinin görsel halüsinasyonlara maruz kaldığı şizofreni, bunama, deliryum gibi ruhsal hastalıklar, kullanılan ilaçlar veya bırakılan ilaçlar, karaciğer, böbrek yetmezlikleri, yaşlı veya çocuklarda görülen yüksek ateş, aşırı alkol veya uyuşturucu kullanımı ve bunların aniden bırakılmasından kaynaklanan halüsinasyonlar, TSSB, doğum sonrası duygu durum değişikliği, yeteri kadar alınmadığından ötürü oluşan uyku problemleri, beyinde tahrifata yol açan Alzheimer, beynin hangi bölgesinde olduğuna bağlı olan (bulunduğu bölge görme, koku ve tat ile ilgili halüsinasyonlara neden olmaktadır.) beyin tümörü, çok renkli cisimlere maruz bırakan görsel halüsinasyonlara neden olan migren, Dissosiyatif kimlik bozukluğu, çok az aktivite yapmak, gözle alakalı hastalıklar vb. rahatsızlık nedenlerinden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Aynı zamanda şunu da belirtmek gerekir ki hiçbir sorunu olmayan insanların üçte biri de halüsinasyona maruz kalmaktadır. Bu nedenle arada bir duyulan sesler veya görülen şeyler başta şizofreni ve sonrasında da korkulacak bir durumun olduğu anlamına gelmemektedir. Jim DAVIES’ e göre sesleri işiten fakat akıl hastası olmayan çoğu insan seslerin dış kaynaklardan geldiğine değil iyiliksever ruhlardan geldiğine inanmaktadır. Ayrıca bazı inançlarda işitilen veya hissedilen halüsinasyonlara maruz kalınmasının ilahi olarak seçilmiş olmanın bir göstergesi olduğu kabul edilmektedir.

Yıkıcı bir hastalık olan şizofreninin bir semptomu da halüsinasyonlardır. Gerçeklikten kopma ile karakterize edilmiş olan şizofreniden muzdarip insanlar sanrı ve halüsinasyonlara maruz kalırlar. Halüsinasyon sık sık sanrı ile karıştırılmaktadır. Ancak sanrı yanlış olan inancı belirtirken halüsinasyon ise yanlış algılama için kullanılan bir kavramdır. Dolayısı ile halüsinasyonun gerçekliğine inanmak ve anlam yüklemek de yanlış bir inanca yol açabilmektedir.

Kalıcı veya geçici olan halüsinasyon türleri mevcuttur. Bunlar şu şekilde açıklanabilir: 

Görsel Halüsinasyonlar:

Olmayan şeyleri görme veya olan şeyleri yanlış görme durumu görsel halüsinasyon olarak adlandırılır. Işıklar, çizgilerle beraber daha kompleks olan canlı, biçimli ve anlamlı şekiller… Öte yandan daha da spesifik halüsinasyonalar olarak insan veya hayvan şeklinde, yüzlerin net seçildiği durumlar da vardır.

İşitsel Halüsinasyonlar: 

Olmayan seslerin duyulması durumudur. Bazen fısıltı şeklinde ortaya çıkabilir. Bu durumu deneyimleyen kişi genelde olumsuz konuşan sesler duyar. Sevdiği bir yakınını kaybeden insanlarda da görülebilir. Aynı zamanda şizofrenik ses halüsinasyonları eziyet, alay etme veya tehdit etme şeklindedir.

Koku Halüsinasyonları:

Gerçekte var olmayan kokuların alınması durumudur. Bunlar genelde kötü kokulardır. Koku sistemindeki bir hasarın sonucu ortaya çıkabilir. Travma, beyin tümörü veya ilaçlara maruz kalmanın bir sonucu da olabilir.

Dokunma Halüsinasyonu:

Deri üzerinde böcek gezinmesi, batma, karıncalanma gibi gerçekte olmayan hislerdir. Hasta çoğu zaman böceklerin deri altında gezdiği düşünülür. 

Gustatuar Halüsinasyon:

Genelde hoş olmayan metalik bir tat alma hissidir. Bazı tür epilepsi veya şizofreni belirtisi olabilir.

Somatik Halüsinasyon:

Genelde iç organlar olmak üzere, vücutta meydana gelen ağrı, yanma hissidir. Vücudunu ele geçirmeye çalışan hayvanlar ve midesinde gezinen yılanlar olduğunu söyleyen hastalar görülmüştür.

Halüsinasyon, birçok nedeni olduğundan teşhisi zor bir hastalıktır. Nedenin kesin olarak saptanabilmesi için tıbbi, nörolojik ve psikiyatrik değerlendirme ve aynı zamanda  tıbbi testler gereklidir.

 Halüsinasyon için nörolojik veya antipsikotik, uyarıcı veya antidepresan ilaçlar ile tedavi edilebilir. Danışmanlık ve terapi de tedavi için faydalı olabilir.

KAYNAKÇA:

* Halüsinasyon Nedenleri ve Tedavisi Nelerdir? (uzmandoktor.net)

* Halüsinasyon: Çeşitleri ve Nedenleriyle Beynin Gizemli Oyunu – Şukela List (sukelalist.com)

*Jim DAVIES Hayal Gücü Kitabı

* Halüsinasyon Nedir? – Medicana Sağlık Grubu

Gamze TAŞKAYA