Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir? (Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu)

Çoklu Kişilik Bozukluğu, 19. Yüzyılın başlarında Benjamin Rush tarafından Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu tanımlaması yapılarak Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu olarak da bilinen en az iki farklı kişiliğin karakterize edildiği zihinsel bir bozukluktur.  Kişinin, kişiliğinde bölünme yaşaması ile algı, bellek ve bilinç bozuklukları, kimlik süreçlerindeki bozulmalar olarak tanımlanmaktadır. Bir çeşit kişilik parçalanması olarak görülen ciddi bir rahatsızlıktır. Çoklu kişilik bozukluğunun temel nedeninin dissosiyasyon düzeneği olduğu belirtilmektedir. Dissosiyasyon bilinç, bellek, kimlik veya çevreyi algılama işlevlerinde kopma olması anlamına gelmektedir.  Dissosiyasyon düzeneği gündelik yaşantıda pek çok insanın stresle başa çıkma süreçlerinde tecrübe ettiği bir savunma düzeneğidir. Sosyal yaşamda disosiyatif olayların sık ve ağır yaşanmaya başlamasıyla dissosiyatif bozukluktan bahsedilir. Araştırmalara göre dissosiyatif kimlik bozukluğu, çocukluk çağı travmalarına karşı zihnin vermiş olduğu bir psikoloji tepki ve baş etme mekanizması bağlamında ortaya çıkmaktadır. Kişinin ağır bir travma sonucunda kendisini ayırması, izole etmesi sonucunda oluşmaktadır. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu, kişinin çocukluk çağı çözülemeyen ve yüzleşemeyeceği ağır bir travmayı beynin daha kabul edilebilir bir savunmayla oluşturduğu bir süreçtir. 

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu yaşayan kişilerin davranışlarında sürekli güce sahip iki veya daha fazla farklı ve bölünmüş kimliklerin varlığı gözlenmektedir. Bu bozukluğa sahip bireylerde kendi kimliğini taşıyan bir ana kimlik bulunmakta ve bu ana kimliğe farklı karakterde alter kişilikler eşlik etmektedir. Alter kişilikler genelde kişinin içinde varlığını hissettiğini ve tamamen kendisinden bağımsız algıladığı kişilik olarak ortaya çıkmaktadır fakat alterler ayrı kişiler veya insanlar değildir. Tek bir insan zihninin farklı organizasyonudur. Her hastanın alter sistemi kendine özgüdür. Sık görülen alter tipleri; ev sahibi, kötü, yardımcı, çocuk, karşı cins, kopya, duygu, uykucu, ikilem, cinsel, üst yönetici, gözlemci alterlerdir. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunda hafıza ve kimlik sürekliliği bozularak zihin bütünsel olarak işlevine devam edemez. Alterler arasında da sürekli bir değişim ve etkileşim yaşanır bu da sosyal hayatta sorunlara yol açmaktadır. 

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun belirtileri arasında iç sesler duyma, anılar ve davranışlar arasında bağlantı kopukluğu, flash-backler yaşama, güvensizlik, başkalarına karşı şüphe duyma, ani duygu durum değişimleri, odaklanma problemi, anksiyete, sanrılar, depresyon, maddenin kötüye kullanımı, amneziler, intihar düşünceleri veya kendine zarar verme davranışı yer alır. DSM-5`e göre Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun belirtileri şunlardır:

• Normal bellek sorunları nedeniyle açıklanamayan kişisel bilgileri hatırlayamama
• İki veya daha fazla farklı kişilik durumunun varlığı
• Bireysel farkın kişilik durumlarıyla ilgili olarak kimlik kaybı
• Kişinin geçen zamana ilişkin öznel deneyiminin kaybı
• Benlik ve bilinç duygusunun bozulması

Teşhis için birçok değerlendirme araçlarından faydalanılarak ayrıntılı ve uzun süreli bir değerlendirme gereklidir. Temel tedavisinin psikoterapi olduğu ve beraberinde birçok dissosiyatif kişilik bozukluğu tedavisi ve desteği kullanıldığı ifade edilmektedir. Psikoterapiyle birlikte kullanılan hipnoterapi, bastırılmış anılara erişmeye ve sorunlu davranışları kontrol etmeye yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Mindfulness terapi yönteminin de kullanılabildiği ifade edilmektedir. Tedavide zihinsel yaşam ile gerçek yaşam arasındaki farklılığı ortaya koymaktadır. Farkındalığı arttırıp somutlaştırma amaçlanmaktadır.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu nadir görülen bir bozukluktur ama hemen hemen tüm toplumlarda %1 olarak görüldüğü ve evrensel bir rahatsızlık olduğu söylenmektedir. Erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülmektedir. Günümüzde birçok ülkede dizi ve filme konu olmuş dikkat çeken bir rahatsızlık olarak karşımıza çıkmaktadır. Identity, The Crowded Room, Shutter Island, Split, Sybil, Beyza’nın Kadınları, Secret Window, Kill Me Heal Me bu konu hakkındaki dizi ve filmlere örnek olarak verilebilir.

GİZEM KALE

Kaynakça

https://www.evimdekipsikolog.com/blog/disosyatif-coklu-kisilik-bozuklugu-nedir

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB)

https://www.erdempsikiyatri.com/dissosiyatif-kimlik-bozuklugu-nedir