KARAR VERMENiN PSiKOLOJiK FAKTÖRLERi
Psikolojide karar verme bireylerin çeşitli seçenekler arasından birini seçmeleri ve bir eylem planı oluşturmaları sürecini ifade eder. Karar verme, insanların günlük yaşamlarında, iş hayatlarında, ilişkilerinde ve diğer pek çok alanında karşılaştıkları temel bir zihinsel işlemdir.
Psikolojide karar verme iki ana başlıkla incelenir:
1. Rasyonel Karar Verme: Rasyonel karar verme, mantık ve objektif bilgi kullanarak en uygun seçeneği seçmeyi amaçlar. Bu süreçte, bilgi toplama, veri analizi, seçeneklerin değerlendirilmesi ve mantıksal bir şekilde karar alma süreci önemlidir. Ancak, rasyonel karar alma süreci her zaman gerçekçi olmayabilir, çünkü duygusal ve kişisel faktörler de kararları etkileyebilir.
2. Heuristik Karar Verme: Heuristik karar verme, hızlı ve basit düşünme yolları kullanarak kararlar almayı içerir. Bu tür karar verme, zaman ve çaba tasarrufu sağlar, ancak aynı zamanda hatalı sonuçlara da neden olabilir.
Karar verme süreci genellikle şu şekilde seyreder:
1. Problem Tanımlama: Karar verme süreci, bir problemi veya bir hedefe ulaşmak için alınması gereken bir kararı tanımlamakla başlar.
2. Bilgi Toplama: Karar vermeden önce, mevcut bilgileri toplamak, verileri analiz etmek ve seçenekleri değerlendirmek önemlidir. Bu süreçte, deneyimler, gözlemler ve dış kaynaklardan elde edilen bilgiler önemli rol oynar.
3. Seçenekleri Değerlendirme: Bilgi toplandıktan sonra, çeşitli seçeneklerin avantaj ve dezavantajlarını, sonuçlarını ve olası etkilerini değerlendiririz.
4. Karar Alma: Seçeneklerin değerlendirilmesi sonucunda, en uygun ve olumlu sonuçları sunan seçeneği seçeriz. Bu aşamada, kişisel tercihler, değerler ve öncelikler de önemli rol oynar.
5. Eyleme Geçme: Karar vermenin son aşamasında, seçilen seçeneği uygulama ve eyleme geçme aşaması gelir. Bu aşamada, kararı uygulamak için gerekli olan adımları atarız.
Karar verme süreci, birçok psikolojik faktörün etkileşimini içerir:
– Algı ve Dikkat: Çevredeki bilgileri algılamak ve dikkate almak, karar alma sürecinin önemli bir adımıdır. Doğru bilgiye ulaşmak için dikkatli bir şekilde bilgileri işlemek önemlidir.
– Öğrenme ve Deneyim: Geçmiş deneyimlerimiz ve öğrenme süreçlerimiz, gelecekteki kararlarımızı etkiler. Olumlu ve olumsuz deneyimlerden öğrendiğimiz dersler, benzer durumlarda nasıl kararlar alacağımızı şekillendirir.
– Duygular ve Duygusal Durum: Duygusal durumlarımız, karar verme sürecinde önemli bir rol oynar. Duygusal olarak etkili durumlar, kararları olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir.
– Sosyal Etkileşim: Başkalarının düşünceleri, tavsiyeleri ve beklentileri, karar alma sürecimizi etkileyebilir.
Karar verme süreci, her bireyin kişisel özellikleri, deneyimleri ve çevresel etmenlerine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Her zaman rasyonel kararlar almak mümkün olmayabilir, ancak
farkındalık ve bilinçli karar alma çabaları, daha sağlıklı ve olumlu sonuçlar elde etmemize yardımcı olabilir.
Rümeysa CÖDDÜK
KAYNAKÇA
Gerrig-Zımbardo, R-P.(2017,February). Psychology And Life,19 , Nobel, Ankara. https://www.sabriburhanoglu.com/karar-verme-sureci
Bir yanıt yazın