Ergenlik Döneminde Görülen Psikolojik Problemler

Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş ve deyim yerindeyse hayatın bir dönemine veda edilen bir yas dönemidir. Bu dönemde çocuklar çeşitli duyguların içinde olabilirken ve birçok aile zor deneyimler yaşayabilir.

Ergenliğin teorik olarak kız çocuklarında 11-13, erkek çocuklarında ise 12-14 yaşları arasında başladığı ancak günümüzde bu dönemin davranışsal olarak 10 yaşına kadar indiği öngörülmektedir. Bu dönemde aileyle olan ilişkide daha mesafeli olunuyor, çocuk bireyselleşmeye başlıyor ve arkadaşlarına daha çok yaklaşıyor. Kapanan kapılar, gizlenen telefon görüşmeleri ile çocuk aslında“ben bir bireyim” sinyalleri veriyor.

Ergenlik diyince ilk akla gelen öfke patlamaları oluyor. Bunlar hormonların değişmeye başlaması ve dürtülerini kontrol etmede sıkıntı yaşanan dönemlerde olabiliyor. Bu dönemdeki çocuklar her türlü yaklaşımı kendi hareketlerine karşı bir kısıtlama olarak algıladıkları için de öfkeleniyor ama aslında hızlı parlayıp hızlı sönüyorlar.

Yineleyici şekilde gözlenen risk alma davranışları (alkol alma, madde kullanımı, riskli cinsel davranış, kendine zarar verme davranışı, intihar girişimi, okul sorunları gibi) anne babaların dikkatini öncelikli olarak çeken sorun alanlarıdır ve yardım alma konusunda çok daha belirgin bir çağrıyı dile getirir. Ancak risk alma davranışları gözlenmese dahi, duygusal olarak ortaya çıkan ciddi değişimler (kaygı, öfke, depresyon gibi) ya da hızlı kilo kaybı (yeme bozukluğu gibi) anne babalar için uyarıcı nitelik taşımalıdır. Bedensel değişimlerin bu kadar hızlı olduğu bir dönemde ergenin kendi bedeniyle ilgili bir şeyleri değiştirme çabası, çoğu zaman ruhsal bir soruna dönüşebilir.

Ani kilo kayıpları, akran grubunun hızlı şekilde değişmesi, alkol/madde kötüye kullanımı, ani duygu değişimleri, şiddet ya da kendine zarar verme davranışıyla beraber gözlenen isyankar tutum destek alma konusunda aileleri hızlı bir şekilde harekete geçirmesi gereken uyarı sinyalleri olarak düşünülebilir. Bu gibi durumlarda bir ruh sağlığı uzmanından destek almak oldukça önemlidir.

Anne-Babalara Öneriler

• Her şeyden önce ergenlik çağının çalkantılı bir dönem olduğunu bilin ve dönemin özellikleri ile ilgili bilgi edinmeye çalışın.

• Ergenin göstermiş olduğu tutarsız davranışlar karşısında soğukkanlılığınızı kaybetmeyin. Böyle durumlarda onunla karşılıklı oturup konuşarak sorunları çözmeye çalışın. Bağırmak, dövmek, küsmek gibi davranışlar ergenin anne-babasından uzaklaşarak yanlış arkadaşlıklar edinmesine neden olabilir.

• Ergene yapacağınız eleştiriler onur kırıcı, kişiliğini zedeleyici değil, yapıcı yönde olmalıdır.

• Ergene büyüdüğünü hissettirecek tarzda sorumluluklar verin. Eskiden olduğu gibi onu her yere siz götürmeyin. Kendi başına bir şeyler yapabilmenin sorumluluğunu almasına yardımcı olacak tarzda davranın.
• Ergenlik döneminde, özelikle de ön ergenlik dönemindeki ergenler cinsel gelişimleri ile ilgili büyük sorunlar yaşarlar. Vücutlarındaki değişikliklerin sadece kendilerinde olduğunu düşünebilirler. Bu konularda onu bilgilendirmek ve rahatlatmak için çaba içinde olun. Her fırsatta onunla konuşmaya ve kafasına takılan sorulara cevap vermeye çalışın.

Fatma TEZEL

Kaynakça;

1.Acıbadem – Tıbbi Birimler – Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı (1)

2.Madalyon Psikiyatri Merkezi – Ergenlik Dönemi Ruhsal Sorunları (2)