Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya terimi iştah kaybı anlamına gelmektedir. Nervoza ise bu kaybın duygusal nedenlerden kaynaklandığını belirtir. Anoreksiya Nervoza, biyolojik ve psikolojik çıktıları olan, kilo alma ve şişmanlamaktan korkma ile karakterize bir yeme bozukluğu türüdür. Anormal derecede vücut kilosunda düşüşe neden olan, beden algısında bozulmalarla seyreden ve psikolojik sorunlara yol açan psikiyatrik bir bozukluktur.
Halk arasında “manken hastalığı” olarak bilinir. Genellikle ergenlik dönemlerinde sık yapılan diyetler ve yaşam stresinin bir sonucu olarak başlamaktadır. Kadınlarda daha sık görülür. Ergenlik döneminde bireylerin dış dünya tarafından nasıl algılandıkları önemli bir konudur. Kilo ile ilgili yapılan yorumlar, ergenler tarafından büyük bir ciddiyetle algılanır. Bunun sonucunda bozuk yeme davranışlarının yanı sıra duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları gibi birçok farklı durum riski de taşırlar. Bu sebeple, ergenlik döneminde kilo verme çabası ve diyet takibi yoğun bir uğraş haline gelmektedir. Zamanla, kilo vermeye başlandıkça bu durum bir pekiştireç haline gelebilir. Kilolarını kontrol altına aldıkça kendilerini güçlü hissetmeye başlarlar.
Anoreksiya Nervoza, yaşamı tehdit edebilecek ve ölümle sonuçlanabilecek kadar riskli bir bozukluktur. Yoğun kilo alma korkusu, sürekli tartılma isteği, yiyeceklerin besin değerlerini ve etkilerini çok fazla düşünme, katı diyetler uygulama, uzun ve ağır egzersizler yapma, yiyeceklere karşı kaçınma davranışı sergileme ve başkalarının yanında yemek yemekten kaçınma gibi davranışsal belirtileri vardır.
Fizyolojik belirtilere bakıldığında, vücutta halsizlik, yorgunluk, adet döngüsünde bozukluk, kas dokusunda erime, düşük kilo, kan basıncında düşüş, kalp atımında yavaşlama, sindirim problemleri, ciltte kuruma, hormon seviyelerinde değişiklik ve saç dökülmesi gibi belirtiler gözlemlenir.
Anoreksiya Nervoza olan bireylerin kişilik özelliklerine bakıldığında, aşırı mükemmeliyetçi bir karaktere sahip oldukları görülür. Kusursuz olma düşünceleri ve yaşam standartlarını yüksek tutma çabaları dikkat çeker.
DSM-5, anoreksiya nervoza için iki alt tür ele almaktadır:
- Kısıtlayıcı Tip: Besin alımının kısıtlanması.
- Yeme-Çıkarma Tipi: Yoğun yeme isteği veya krizlerinin ardından çıkarma davranışı.
DSM-5 Tanı Kriterleri:
- Çok düşük beden ağırlığına neden olan besin kısıtlaması; beden ağırlığı, normalin önemli ölçüde altındadır.
- Kilo almaktan yoğun bir şekilde korkma.
- Beden algısında bozukluk.
Risk Faktörleri
Anoreksiya Nervoza’nın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve psikolojik etmenler birlikte rol oynamaktadır. Düşük benlik saygısı, psikolojik travma, aile içi cinsel taciz geçmişi, olumsuz yaşam olayları, çevresel faktörler, sporla ilgili meslek gruplarında yer almak, sosyoekonomik düzey, anne-kız çatışmaları, kalıtım, toplumsal güzellik algısı ve sosyal medyanın dayattığı belli kalıplar bu risk faktörleri arasında sayılabilir.
Anoreksiya Nervoza Tedavisi
Hem bedensel hem de psikolojik bir hastalık olduğu için eş zamanlı bir tedavi gereklidir. Psikiyatrist, diyetisyen, psikolog, dahiliyeci ve duruma bağlı olarak kadın doğum uzmanı tedaviye eşlik eder. Ölüm tehlikesi karşısında kişiye ani kilo aldırılırken, psikolojik tedavi olarak Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) uygulanır. Bu süreçte hastanın beden algısı ve yemek yeme üzerine olan düşünceleri düzenlenir. Ayrıca, aile terapisi de psikolojik tedavinin temel bir parçası olmalıdır.
Kaynakça:
Gizem Kale
Bir yanıt yazın