Halo Etkisi Nedir?
Bir kişi, nesne veya markaya dair olumlu ya da olumsuz bir özellik değerlendirmesinin, o nesne veya kişiyle ilişkisi olmayan diğer özelliklere de yansıtılmasıdır. Başka bir deyişle, halo etkisi bir kişi hakkında yapılan genel değerlendirmenin, o kişinin bireysel özellikleri üzerindeki değerlendirmeleri etkilemesi olarak tanımlanabilir.
Yani halo etkisi, kişinin olumlu bir özelliğinden dolayı onunla ilgili genel bir olumlu düşünceye sahip olmak anlamına gelir. Horn etkisi ise bunun tam tersidir; kişinin olumsuz bir özelliğinden dolayı kendisiyle ilgili genel bir olumsuz düşünceye sahip olunması anlamına gelir.
Halo etkisinde bir doğru tüm yanlışları yok ederken, horn etkisinde bir yanlış tüm doğruları yok etmektedir. Örneğin, A markasının toplumda kalitesiyle bilinen bir markaya dönüşmüş olması, o markanın adının geçtiği her ürünün aynı kalitede olduğu düşüncesini oluşturur. Yani halo etkisinde tümevarımsal bir yol izlenmektedir. Bu metot ise çoğu kez yanılmalara ve yanlış değerlendirmelere yol açmaktadır.
Gıdaları Pazarlamada Halo Etkisi
Gıda sektöründe “sağlıklı” algılanma amacıyla da halo etkisi kullanılmaktadır. Örneğin, gıdaların üzerine yazılan “diyet”, “zero” gibi ifadeler, tüketicinin genelde bu gıdayı tamamen sağlıklı olarak kategorize etmesine ve kalorisini ile içeriğini küçümseyerek fazla miktarda tüketmesine neden olmaktadır.Ancak araştırmalar, diyet yiyecek ve içeceklerin kilo alımına neden olabileceğini göstermiştir.
Sporda Hakem Değerlendirmelerinde Halo Etkisi
Spor alanında da halo etkisi gözlemlenmektedir. Hakemlerin sporcuları değerlendirirken performanslarının yanı sıra yaş, cinsiyet, eğitim durumu gibi özelliklerinden etkilenerek değerlendirme yaptıklarına dair araştırmalar mevcuttur.
Halo Etkisi ve Influencer Kültürü
Halo etkisi, son yıllarda popülerleşen influencer kültüründe de kendini göstermektedir. Örneğin, çektikleri profesyonel fotoğraflarda ışık, filtre, şık arka plan gibi estetik unsurlar insanlarda yetkinlik hissi uyandırır ve bu da takipçilerde “Bu kişi ne anlatırsa doğrudur.” algısını oluşturur.
Takipçi sayısının fazlalığı da “Bu kişi güvenilirdir.” hissini güçlendirir. Güzellik algısı, halo etkisinin en klasik tetikleyicisidir. Influencerlar çoğunlukla filtreler, makyaj ve pozlama teknikleriyle idealize edilmiş bir versiyonlarını takipçileriyle paylaşırlar.
Bu görsel mükemmellik, takipçilerde “Güzel görünüyorsa mutludur, bu kadar düzenliyse hayatı da yolundadır.” izlenimini oluşturur. Yani estetik; otomatik olarak başarı, mutluluk ve güven izlenimini yaratır.
Özetle, halo etkisi sosyal hayattan iş hayatına kadar birçok alanda etkindir. Halo etkisinin algı üzerindeki etkisinin farkına vararak yaşamak gerekmektedir.
Kaynakça:
- Bektaş, A., Ulusoy, M., & Bektaş, V. (2020). Gıda etiketlerinde yer alan bilgilerin sağlıklı algılanma (health halo) etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 1832–1848. https://scispace.com/pdf/gida-etiketlerinde-yer-alan-bilgilerin-saglikli-algilanma-4xr08nbf2m.pdf
- İpin, Y. Ç. (2024). Sporda hakem değerlendirmelerinde halo etkisi. Journal of Sports and Health Sciences Research, 6(2), 115–128. https://www.jshsr.org/index.php/pub/article/view/2761
- Kartal, B. (2024). Sosyal çevre ve davranış bağlamında halo ve horn etkisi. Dergipark Akademik. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2703557
- Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. (2022). Algılanan halo etkisi ölçeği. Test ve Ölçek Geliştirme Arşivi (TOAD). https://toad.halileksi.net/wp-content/uploads/2022/07/algilanan-halo-etkisi-olcegi-toad.pdf
Aslıhan Yavuz


Bir yanıt yazın