Kanser Tanısı Almış Kişilerin Psikolojik Durumu

Çağımızın hastalığı olarak bilinen kanser, insan psikolojisini oldukça etkileyen bir durumdur. Toplumumuzda ölümle çok bağdaştırılmış bir kelimedir. Ölüm hissiyatının bu kadar yakın olması kişiyi korkutur. Bu hastalığın adı bile ürkütücüdür ancak en büyük sebep tedavisidir çünkü tedavisi, hastalığın kendisinden ve ameliyatından daha zorlu bir süreçtir.

Kanser olan kişiye hastalığını doktor söylemelidir. Hastalık hastadan asla gizlenmemelidir, çünkü bu hastanın en doğal ve tabii hakkıdır. Doktor, hastaya açık ve net bir şekilde bilgilendirme yapmalı ve bunu uygun olmayan bir ortamda konuşmamalıdır. Yani doktor, bu işe zamanını ayırmalı ve aceleye getirmemelidir. Hastayla empati kurabilmesi önemlidir. Umutsuzca konuşmak yerine hasta, süreçle ilgili doğru şekilde bilgilendirilmelidir.

Kişinin kanser olduğunu öğrendikten sonra olumsuz birtakım düşüncelere kapılması oldukça doğaldır. Üzüntü, çaresizlik, kızgınlık, terk edilme gibi duygular zihne yerleşir. Bu da kanser hastalarında intihar oranının artmasına sebep olmuştur. Moralini yüksek tutan, psikolojik olarak güçlü olan hastalarda tedavi daha hızlı etkisini göstermiştir.

Hastalığı öğrendikten sonra her hastanın tepkisi farklı olmaktadır ancak genellikle ilk tepkiler şok ve hastalığı kabullenememektir, özellikle de yaşı gençse. Kemoterapi görmek, iyi hücrelerin ölmesine ve kaşların, saçların, kirpiklerin dökülmesine neden olduğu için insanı yıkan bir değişimdir. Aslında bu değişime alışmak zor olan kısımdır. Bununla beraber, gündelik hayata eskisi gibi devam edememek depresyonu da beraberinde getirebilir.

Depresyon halinde, “Aman, bu yaşadıklarım karşısında normal.” diye düşünüp bir psikolog desteği almazsak, bu durum birçok olumsuz sonuca yol açacaktır. Bu dönemde hastanın kafasında tek bir soru dönüp dolaşır: Neden ben? Neden benim başıma geldi?

Burada kanser hastalarının yakınlarına büyük görev düşüyor. Hastayı görünce ağlamamalı, ona acıyarak bakmamalı ve ayıplamamalıyız. Desteğimizi eksik etmemeliyiz. Hastanın benlik değerlerini yeniden kazanması sağlanmalıdır. Kanser hastalığını, diğer tüm hastalıklar gibi her boyutuyla ciddi bir hastalık olarak düşündüğümüzde, her bir hastamıza biricik ve öznel, tüm ihtiyaçlarına özel hazırlanmış bir psikolojik tedavi planı sunabilmek büyük önem taşımaktadır.

Mesela karşımızdaki kişi bir anneyse, çocuklarını görememek onun için büyük bir psikolojik savaştır. Çünkü hastalık onu bedenen yoracak ve eskisi gibi ailesiyle zaman geçiremeyecektir. Bu süreç yalnızca hasta için değil, çocukları ve eşi için de zordur. Bu yüzden halk arasında kansere “aile hastalığı” da denir.

Hastaya karşı davranışlarımız, kanserden önce nasılsa kanserden sonra da öyle olmalıdır. Onların sorunlarını ve nasıl hissettiklerini dinleyerek, sıkıntılarını bir nebze olsun unutturabiliriz. Unutturma ve psikolojik destek konusunda spor da doktorlar tarafından tavsiye edilmektedir. Spor yapan kişilerin bu hastalıkla daha iyi mücadele ettiği görülmüştür. Ayrıca, müzik dinlemek de ruha iyi gelir. Tedavide grup terapilerinin yeri büyüktür. Hasta bu noktada kendisini yalnız hissetmez, kendisi gibi aynı hastalığı paylaşan insanların arasında onların deneyimlerinden faydalanır ve yalnız olmadığını fark eder. Amaç, kaygı düzeyini azaltabilmektir.

Kaygı düzeyini üç grupta ele alabiliriz: kanserin tipi ve evresi, psikolojik faktörler ve sosyal faktörler. Bu dönemde hastanın zihnini meşgul eden bir diğer soru ise, atlatmaya yakın dönemde ortaya çıkar: Ya hastalık yeniden tekrarlarsa? Bu korku, süreci daha da zorlaştırır. Çünkü her hasta, bu hastalığı farklı ortamlarda ve farklı kültürlerde deneyimler. Bu yüzden herkes kendi içinde biriciktir.

Hastayı bir bütün olarak ele almak gerekir; yalnızca biyolojik yönüyle değerlendirmek eksik olacaktır. Tedavilerde ilaçların yanı sıra, psikoterapi yöntemlerinden hipnoz ve gevşeme tekniklerinden de faydalanılır. Bu yöntemler hastaya iyi hissettirecektir.

Kaynakça:

• Işıkhan, V. (2007). Kanser ve sosyal destek. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(1), 15-29.
• Habertürk. (t.y.). Kanser hastalarına ve yakınlarına psikolojik destek nasıl olmalıdır? HT Hayat. [Erişim 4 Mart 2025]. https://hthayat.haberturk.com/saglik/psikoloji/haber/1059009-kanser-hastalarina-ve-yakinlarina-psikolojik-destek-nasil-olmalidir
• Sabah. (2016, 20 Ocak). Kanser psikolojisinin evreleri nelerdir? Sabah Sağlık. [Erişim 4 Mart 2025]. https://www.sabah.com.tr/saglik/2016/01/20/kanser-psikolojisinin-evreleri-nelerdir
• TavsiyeEdiyorum. (t.y.). Kanser ve psikoloji: Kanser psikolojisinin evreleri. Tavsiye Ediyorum. [Erişim 4 Mart 2025]. https://www.tavsiyeediyorum.com/makale_5780.htm

Nagihan Kavran