Başarılı Olmaktan Neden Korkarız ?

Başarılı olmaktan neden korkarız sorusuna yanıt bulmadan önce ‘başarı’ kelimesinin tanımını bilmemiz bizi cevaba daha kolay götürecektir. Başarı kelimesi TDK’ye göre ‘’başarma işi, muvaffakiyet’’ anlamına gelmektedir. Prof. Dr. Bengi Semerci ‘başarıdan korkulur mu?’ adlı yazısında ‘tek bir yanıt vermek zordur. Kabaca engelleri geçerek bir şeyi gerçekleştirme ya da elde etme olarak tanımlamaktadır. Bu tanımın psikolojinin başarı kazanma arzusunun altındaki güdüyü araştırmasına neden olduğunu belirtmiştir.’

      Başarı kelimesinin tek bir tanımı olmadığına göre başarılı olmakta bireyden bireye değişim gösterebilir. En çok değer verdiğiniz şeyi kazanmakta olabilir. Genel olarak başarı korkusu başarısız olma korkusu ile karıştırılabilir. Biri başarırsam endişesidir diğeri başaramazsam endişesidir. Başarısız olmaktan korkuyor gibi görülse de bir şeyi gerçekleştirmekten, kazanmaktan korkuyor olabilirsiniz.

        Başarı  korkusuyla ilgili ilk kuramsal görüşler Horner (1968) tarafından ortaya atılmıştır. Horner başarı korkusunu bir kişinin, başarının olası dezavantajları ile ilgili kendisini kaygılı hissetmeye meyilli olması olarak tanımlar.(Budak,2003) Sonuç olarak ‘başarının getireceğini düşündüğümüz olumsuz sonuçlar ve kaygılar ‘ bizi  başarıdan korkmaya götürüyor. Ör,okullarda çalışkan öğrenciler inek olarak etiketlendiği için çoğu öğrenci çalışmayı bırakıyor. Bunun gibi başarıya yüklenen olumsuz anlamlarda insanda korku yaratıyor(Bolat,2011) Bu korku bizi adım atmaktan alıkoyabiliyor.Çatışmalardan ve değişimden kaçmak,başarı korkusunun nedeni olabilir.Kendi kendinizi başarmak için yeterince iyi olmadığınıza ikna edebilirsiniz.Hatta kendinizi başarıyı hak etmediğinize bile inandırabilirsiniz.Böylece başarının size sorun getireceği,yalnız kalacağınız,eleştirileceğiniz düşünceleri bir korku olarak yolunuzda duracaktır.(İlkehan, 2019).Böylelikle kişi alıştığı ortamı güvenli bulur ve değişime direnebilir.Tıpkı Platon’un mağara alegorisinde anlatıldığı gibi ; doğuştan itibaren karanlık bir mağaraya zincirlenen insanlar mağaranın girişinden yansıyan nesnelerin gölgelerini görür ve gerçeklikleri olarak algılarlar.Zincirlerinden kurtulan bir tanesi yeni bir gerçeklik ile tanışır,dışarı çıktığında aniden yansıyan ışıktan dolayı geçici bir körlük yaşar daha sonra yansımaların gölgeden ibaret olduğunu anlar ve durumu anlatmak için geri döner ancak mağaradaki insanlar buna inanmaz çünkü orayı tehlikeli olarak hayal ediyorlardı mağara onların eviydi oraya aşinalardı ve bu yüzden zincirlerinden kurtulan insanı deli olmakla suçladılar. ‘Gerçek’ insanları ışık misali rahatsız etti..insanlar bundan dolayı ışığa,güneşin doğmasına,aydınlığa bir çok anlamlar yüklemişlerdir.Aydınlık ise Yüzüklerin efendisi (the lord of the rings) adlı filmde Gandalf ‘5.günün şafağında beni bekleyin,şafakta doğuya bakın sözü ‘güneşin doğudan doğması ve karanlığın son bulması anlamındaki benzetme gibi bir çok filme konu olmuştur.

        Anlık kazançlar gibi genele yayamadığımız durumlar bize kötü sonuçlarla geri dönebilir çünkü değişimden korkuyoruzdur. Alışkın olduğumuz durumların getireceği yararlar,kazançlar bize daha kolay geliyordur.Başarınız nedeniyle ilerlerseniz insanları geride bırakma endişesi ,başarınızın sonucu olarak yeni sorumluluklar alma konusunda endişeli hissetmek,muhaliflerin yorumlarından korkmak veya diğer sosyal sorunları yaşamaktan endişe etmek (cherry,2021) gibi endişeler kendinizi sabote etmenize neden olabilir ancak insan değişimin getireceği yeni koşulların kendisi için daha yararlı olacağına eminse değişimi göze alabilir.

Değişimi göze alamayan kişiler toksik ilişkilerinden uzaklaşamayabilir ,şirketler daha başarısız insanları tercih edebilir ,eğitimde öğrenciler başarıyı olumsuz değerlendirebilir,başarı sayesinde kazanılan ‘statü’ değişimi olumsuz karşılayanlar için insanlar egolu olarak  tanımlanabilir.

Başarılı olmak size de korkutucu gelmeye başladıysa bu korku ne kadar gerçekçi bunu anlamaya çalışın,bunu yaşayan tek kişi siz değilsiniz.Diğer durumlarda bir terapistle çalışmak,sizi başarılı olmaktan alıkoyan bazı korku temelli davranışları tanımlamayı ve tanımayı öğrenmenin en etkili yolu olabilir.(Cherry,2021) Olumsuz düşünce kalıplarınızın farkına varmak yerine olumlu olanları yerleştirmek,duygularınızı tanımaya başlamak korkularınızdan kaçmak yerine duygularınızı yönetebilmenize yardımcı olacaktır.

Kaynakça

İnternet alıntısı:

İlkehan,B.(2019) Başarı korkusu , http://www.argusdanismanlik.com/blog/19/basari-korkusu/#:~:text=%C3%87evrenizde%20ba%C5%9Faraca%C4%9F%C4%B1n%C4%B1za%20inanan%20insanlar%20ni%C3%A7in,ba%C5%9Far%C4%B1y%C4%B1%20hak%20etmedi%C4%9Finize%20bile%20inand%C4%B1rabilirsiniz.

Semerci,B., Başarıdan korkulur mu? ,https://bengisemerci.com/basaridan-korkulur-mu/

Bolat,Ö.,(2011),insan neden başarıdan korkar? ,https://www.google.com/amp/s/www.hurriyet.com.tr/amp/insan-neden-basaridan-korkar-18572996

Başarı korkusu,http://www.cevirigazetesi.org › basa…

https://www.webtekno.com › magar…

Platon’un Mağara Alegorisi Nedir, Ne Anlatır? – Webtekno

Makale alıntısı

Gülyiyen,T.(2021)https://www.tmdh.net/makaleler/item/271-basarili-olmak-nedir-neye-gore-kime-gore-nasil-basarili-olunur.html

Başarı nedir?,https://www.google.com/amp/s/m.sabah.com.tr/tdk-anlami/basari-ne-demek-basari-tdk-sozluk-anlami/amp

PINAR ÜLGÜ