SOSYOTELİZM (PHUBBİNG) NE DEMEK

Çağımızın gerekliliklerinden biri olan teknolojinin hızlı gelişimi, hayatımızın her alanında etkisini göstermektedir. Teknolojinin bireylerin hayatına getirmiş olduğu avantajların yanı sıra bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Kesintisiz erişim imkânı sağlayan teknoloji, kişiler arasındaki ilişkilerin önünde bir engel de oluşturabilmektedir. Kişiler aynı ortamlarda iletişim halindeyken, bir araya geldiklerinde, dikkatlerini karşılarındaki kişiye vermek yerine akıllı telefonlarına yönelebilmekte ve karşılarındaki bireyin varlığıyla ilgilenmek yerine akıllı telefonlarıyla vakit geçirebilmektedirler. Bu bireyin ailesi, arkadaşı, partneri veya herhangi biri olabilmektedir. Çağımızın yeni hastalığı olarak adlandırılabilecek bu durama literatürde “Sosyotelizm”(phubbing) denilmektedir.

Sosyotelizm (phubbing) kelimesi,Macquarie Sözlüğü önderliğinde ortaya çıkmış bir kavramdır. Yazarlar, reklamcılar ve sözlük bilimcilerden oluşan bir topluluğun Sydney Üniversitesi’nde yapılan toplantıda bulunmuştur. “Puhubbing” kelimesi “phone” ve “snubbing” kelimelerinin birleşimi ile ortaya çıkmıştır. Phubbing yapan kişiye “phubber” (sosyotelist), görmezden gelinen kişiye ise “phubbee” denilmektedir. Bu kavram, Türkçeye “sosyatelizm” olarak çevrilmiştir.

Sosyotelizm (phubbing), bireylerin diğerleriyle aynı ortamda iletişim hâlindeyken dikkatlerini bireye değil de akıllı telefona vermesi, karşısındakini dinlemek yerine akıllı telefonla ilgilenmesi ve algısını kişilerarası iletişimden uzaklaştırması olarak tanımlanmaktadır (Roberts ve David, 2016).

Akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması, sosyotelizm davranışlarının artmasına sebep olup, kişiler arası ilişkilerimizi olumsuz yönde etkileyip ilişikleri sağlıksız bir hâle getirmektedir. Etrafımızdaki insanları gözlemlediğimizde, yüz yüze konuşma esnasında akıllı telefonlarla ilgilendiklerini ve anlık fotoğraf paylaştıklarını görmekteyiz. Bu durum, ilişkilerin kalitesini düşürüp ilişkilerdeki doyumu azaltmaktadır. Problemli ya da bağımlı akıllı telefon kullanımı sonucunda bireyler, karşılarındaki insanları görmezden gelirken bu davranışlarını farkında olmayarak adeta duyarsızlaşmaktadır. 

Sosyotelizme maruz kalan bireyler, görmezden gelindiklerini ve ilgilenilmediklerini düşünerek kendilerini değersiz hissetmektedirler. Bu nedenle kişilerden uzak kalıp ilişkilerine mesafe koymaktadırlar. Bireyler, daha az iletişimde oldukları için sosyal ilişkiler dışında, romantik ilişkilerde de birbirlerini daha iyi anlamakta zorlanmakta ve bu da ilişkinin doyumunu azaltmaktadır.

Sosyotelizm (Phubbing) ile Nasıl Baş Edebiliriz?

-En önemli nokta, teknolojiyi bilinçli bir şekilde kullanabilen bireyler olabilmektir. Bu nedenle bilinçli akıllı telefon kullanımı için bilgi sahibi olmamız gerekmektedir. 

-Küçük yaşlardan itibaren bireylerde akıllı telefon kullanımı ile ilgili farkındalık çalışmaları yapılmalıdır.

-Akıllı telefonlardan gelen bildirimler bireyin dikkatini dağıttı için bildirimleri sessize almak faydalı olacaktır.

-Yemek vb. durumlar sırasında, bireyler akıllı telefonların olmadığı alanlarda bulunmalıdır.

-Bireyler, bu durumla baş edemedikleri zaman uzmanlardan yardım almalıdır.

KAYNAKÇA

Chotpitayasunondh, V., & Douglas, K. M. (2016). How “phubbing” becomes the norm: The antecedents and consequences of snubbing via smartphone. Computers in Human Behavior, 63, 9–18. 

Çelik, T. (2019). Teknoloji ve medya okuryazarı vatandaş̧ yetiştirme surecinde öğrencilerin sosyal medya algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 2(1), 40-57.

Özaşçılar, M. (2012). Genç bireylerin cep telefonu kullanımı ve bireysel güvenlik: Üniversite öğrencilerinin cep telefonunu bireysel güvenlik amaçlı kullanımları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(1), 43–74. 

Elvin Erdoğdu