BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA KULLANILAN SAVUNMA MEKANİZMALARI: BÖLME, YANSITMA, EYLEME DÖKME

Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), duygusal düzensizlikler, ilişki problemleri ve benlik algısı sorunları gibi belirgin özelliklere sahip bir psikiyatrik rahatsızlıktır. BKB’li bireyler, duygusal zorluklarıyla başa çıkmak için çeşitli savunma mekanizmalarına başvururlar.

Savunma Mekanizmaları Nedir?

Savunma mekanizmaları, bireylerin duygusal rahatsızlık, stres veya çatışma gibi zorlayıcı durumlarla başa çıkmak için bilinçdışında geliştirdikleri psikolojik stratejilerdir. Bu mekanizmalar, kişinin gerçekliği algılamasını, duygusal tepkilerini düzenlemesini ve kendini korumasını sağlar. Ancak bu mekanizmalar aşırı ve sık kullanıldığında işlevselliği bozarak ilişkilerde ve günlük yaşantıda sorunlara neden olabilir.

BKB’de Bölme (Splitting) Savunma Mekanizması

Borderline Kişilik Bozukluğunda (BKB) bölme (splitting) savunma mekanizması önemli bir rol oynar. Bölme, bireyin algıladığı nesneleri, ilişkileri veya olayları aşırı kutuplara ayırma, yani siyah-beyaz, iyi-kötü olarak değerlendirme eğilimidir. Bu savunma mekanizması, BKB’li bireylerin karmaşık duygusal deneyimlerle başa çıkma yollarından biridir.

BKB’li bireyler, genellikle nesneleri (kişileri, ilişkileri veya deneyimleri) kahraman ya da antikahraman olarak aşırı uçlarda değerlendirme eğilimindedir. Örneğin, bir birey başlangıçta bir kişiyi idealize ederek onu mükemmel ve kusursuz görebilir. Ancak bu kişi bir hata yapar veya beklentileri karşılamazsa, birey hızla onu değersizleştirerek tamamen kötü veya değersiz olarak görmeye yönelebilir. Bölme, bireylerin duygusal durumlarındaki aşırı dalgalanmaların temelini oluşturur.

Bölme savunma mekanizması, BKB’li bireylerin ilişkilerinde sıklıkla tutarsızlık ve kararsızlık yaşamalarına neden olur. Başkalarını ya aşırı idealleştirme ya da tamamen reddetme eğiliminde oldukları için, bu bireylerin ilişkilerinde sık sık çatışmalar ve karmaşıklıklar ortaya çıkar. Bu aşırı kutuplara dayalı bakış açısı, bireyin çevresindeki dünyayla ilişkisinde sürekli bir duygusal dalgalanma yaşamasına neden olabilir.

Terapi sürecinde, bireyin bölme eğilimlerinin farkında olması ve bu savunma mekanizmasını daha sağlıklı bir şekilde yönetebilmesi üzerinde çalışılabilir. Terapistler genellikle bireye, nesneleri veya ilişkileri daha bütünlük içinde değerlendirmeyi ve gri alanları kabul etmeyi öğretmeye odaklanır. Bu, bireyin daha stabil ve sağlıklı ilişkiler kurmasına ve duygusal dünyasını daha dengeli bir şekilde deneyimlemesine katkıda bulunabilir.

Yansıtma (Projection) ve İçsel Çatışmalar

Yansıtma, Borderline Kişilik Bozukluğu’na (BKB) sahip bireylerin sıkça kullandığı bir diğer savunma mekanizmasıdır. BKB genellikle duygusal düzensizlikler, benlik algısı sorunları ve ilişki zorlukları ile karakterizedir. Yansıtma, bireyin içsel çatışmalarını ve duygusal deneyimlerini dış dünyaya aktarma eğilimini yansıtan bir özelliktir.

BKB’li bireyler, kendilerine yönelik olumsuz duygusal durumları ve içsel çatışmaları dış dünyadaki diğer kişilere atfetme eğilimindedir. Örneğin, bir BKB’li birey, kendi içsel boşluk hissini, değersizlik duygusunu veya öfkesini başkalarına yansıtabilir.

Yansıtma, BKB’li bireylerin ilişkilerinde sürekli çatışmalara neden olabilir. Bu savunma mekanizması kapsamında kişi, duygusal olarak rahatsız olduğunda, bu rahatsızlık hissini başkalarına yansıtarak ilişkilerinde gerilim yaratma eğilimi taşır. Aynı zamanda, bu savunma mekanizması, bireyin kendi içsel dünyasını anlamak ve kabul etmek yerine, sorunları dış etkenlere atfetme eğilimini de yansıtır.

Terapi sürecinde yansıtma üzerinde çalışmak, BKB’li bireyin duygusal deneyimlerini daha iyi anlamasına ve içsel çatışmalarıyla başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir. Terapistler, bu savunma mekanizmasının farkındalığını artırmaya ve bireyin duygusal sorunlarına daha sağlıklı bir şekilde yanıt vermesini sağlamaya odaklanabilirler. Yansıtma üzerindeki farkındalık, bireyin kendi duygusal dünyasını daha etkili bir şekilde yönetmesine ve ilişkilerinde daha olumlu bir etki yaratmasına katkıda bulunabilir.

Eyleme vurma, BKB’li bireyin içsel çatışmalarını veya yoğun duygusal acılarını dış dünyada somut eylemlerle ifade etme eğilimidir. Bu eylemler genellikle ani, üzerinde fazla düşünülmemiş ve kontrolsüz olabilir. Bu savunma mekanizması, bireyin kendini ya da başkalarını fiziksel olarak zarara uğratma, kendine zarar verme (kendine zarar verici davranışlar), kavga çıkarma, intihar girişimleri gibi dışa yönelik eylemleri içerebilir.

Eyleme Vurma (Acting Out)

BKB’li bireylerde eyleme vurma savunma mekanizması, duygusal acıları tolere etme ve başkalarına bu acıları hissettirme çabasıyla ilişkilidir. Bu kişiler, yoğun içsel çatışmalarını yönetme konusunda sınırlı becerilere sahip olduklarından, bu tür eylemlerle duygusal boşalma veya rahatlama sağlamaya çalışırlar. Ancak, bu davranışlar genellikle uzun vadeli bir çözüm sunmaktan uzaktır ve ilişkilerde daha fazla soruna yol açabilir.

Eyleme vurma, BKB’li bireylerin genellikle duygusal düzensizlikleri ve zorlayıcı ilişkileri yönetme çabası olarak ortaya çıkar. Tedavi sürecinde bu savunma mekanizmasının farkındalığı artırılarak, bireyin daha sağlıklı başa çıkma stratejilerini öğrenmesi ve duygusal dürtülerini daha etkili bir şekilde yönetmesi hedeflenir. Bu, bireyin duygusal düzenleme becerilerini geliştirmesine ve daha istikrarlı ilişkiler kurmasına yardımcı olabilir.

KAYNAKÇA:

• McWilliams, N. (2010). Psikanalitik tanı. Baskı. E. Kalem,(çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları (orijinal baskı tarihi 1994).

Berna KÖKSAL