Anksiyete Nedir ve Türleri Nelerdir?

Anksiyete, diğer bilinen adıyla kaygı bozukluğu, bir tehlike veya tehdit karşısında yaşanan olumsuz duygulardır. Kişinin davranışlarını ve sosyal hayatını kısıtlayan stres, gerilim ve huzursuzluk hâlidir. İnsanların tehlikelere ve tehditlere karşı önlem alması ve bu durumlarla başa çıkabilmesi için belirli düzeyde kaygı yaşaması doğaldır. Ancak, birey neredeyse her durumda, küçük sorunlar karşısında bile sürekli tedirginlik, endişe ve huzursuzluk yaşıyorsa, kaygı bozukluğu ortaya çıkabilir.

Kaygı bozukluğu, ruh sağlığı bozuklukları arasında en yaygın olanlardan biridir ve her yaştan insanda görülebilir. Araştırmalar, kadınların kaygı bozukluklarına erkeklerden daha yatkın olduğunu göstermektedir. Her kültürde kaygı bozukluğu yaşayan bireyler bulunur ve bu durumun kaynakları ile yaygınlığı kültüre göre değişebilir. Anksiyete, kökenini kişinin çocukluk yıllarından alır. Çocukluk döneminde maruz kalınan olumsuz durumlar ve travmalar, anksiyete riskini artıran önemli faktörlerdendir. Ayrıca, genetik faktörlerin de kaygı bozukluğunda etkili olduğu bilinmektedir.

Nedenleri:
Anksiyete bozukluğunun ortaya çıkmasında beynin yapısı, genetik faktörler, yetiştirilme tarzı ve çevresel etkiler önemli rol oynar. Stresli bir yaşam, çocukluk travmaları, güvensiz bağlanma stili, çocuklukta aşırı reddedici tutumlar ve ergenlik döneminde diğer yetişkinlerin alaycı tutumları da anksiyete bozukluğunun nedenleri arasında yer alır.

Anksiyete Türleri
Anksiyetenin yoğun yaşandığı bozukluklardan bazıları şunlardır:

• Özgül Fobi: Belirli bir nesne veya durumdan aşırı korku ve kaygı duyma.
• Sosyal Kaygı Bozukluğu: Toplum içinde veya başkaları tarafından değerlendirilebilecek ortamlarda belirgin bir korku veya kaygı.
• Panik Bozukluk: Belirli bir durumla ilişkili olmayan, sık yaşanan panik ataklar ve bu atakların tekrar edebileceği endişesi.
• Agorafobi: Kaygı belirtileri ortaya çıktığında kaçmanın veya yardım almanın zor olduğu ortamlarda bulunma korkusu.
• Yaygın Kaygı Bozukluğu: Uzun süreli, kontrol edilemeyen ve çözüm bulunamayan sürekli endişe hali.

Anksiyetenin Fiziksel Belirtileri
Kaygı bozukluğu belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak yaygın fiziksel belirtiler şunlardır:

• Kalp ritminde artış
• Kas ağrıları
• Aşırı terleme
• Mide problemleri
• Hızlı nefes alıp verme
• Titreme
• Kolayca yorulma
• Uyku problemleri
• Baş dönmesi
• Boğuluyormuş gibi hissetme

Tanı ve Tedavi
Anksiyete bozukluğunu kontrol altına almak için farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Tedavi, bireyin ihtiyaçlarına ve bir uzman tarafından belirlenen yöntemlere göre şekillenir. Yaygın tedavi yaklaşımları şunlardır:

• Psikoterapi
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
• Maruz Bırakma Terapisi
• Farmakoterapi (İlaç Tedavisi)

Kaynakça:

• Amerikan Psikiyatri Birliği, (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri El Kitabı. (Çev: Köroğlu, E.) Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
• Şahin, M. (2019). Korku, kaygı ve kaygı (anksiyete) bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (10), 117-135.

Gizem Kale