Sınır Koyma ve Hayır Diyebilmenin Gücü

Hayır diyebilmek ve sınır koymak, sağlıklı ilişkilerin temel yapı taşlarını oluşturur. Ancak bu konuda zorluk çeken kişiler, “people-pleasing” (insanları memnun etme) davranış kalıplarına düşebilir ve bu durum hem birey hem de ilişkiler için zararlı olabilir. İnsanları memnun etme eğilimindeyseniz hayır demek zorlaşabilir. Bunun nedeni bazen birini hayal kırıklığına uğratmak istememek ya da onay arayışında olmaktır. Ancak uzun vadede bu tutum, özsaygınızı zedeler ve duygusal tükenmişliğe yol açar.

Sınırlar Neden Önemlidir?
Sınır koyabilmek, bireyin kendini korumasının ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesinin en önemli yollarından biridir. Sınırlar, kişisel alanın korunmasını sağlar ve ilişkilerde denge kurar. Herkese “evet” demek, bireyin kendisini ihmal etmesine neden olabilir.

Sınır, kişinin kendini koruma amacıyla belirlediği fiziksel, duygusal ve zihinsel çizgilerdir. Başkalarının nerede durması gerektiğini ve bireyin neye izin verip vermeyeceğini belirler. Sınırlar, kişinin kişisel alanını, zamanını, enerjisini ve duygusal kaynaklarını korur.

Sağlıklı Sınırlar Şunları Sağlar:

• Kişinin kendi ihtiyaç ve isteklerini fark etmesine yardımcı olur.
• Sağlıklı ve dengeli ilişkiler kurmasına destek olur.
• Başkalarının beklentilerine karşı tükenmişlik hissini önler.
• Özsaygıyı ve kişisel sınırlarını koruma becerisini geliştirir.

People-Pleasing Nedir?
People-pleasing, kişinin sürekli başkalarını memnun etme ve onların onayını kazanma isteğiyle hareket ettiği bir davranış şeklidir. Bu kişiler, başkalarının isteklerini kendi ihtiyaçlarının önüne koyma eğilimindedir. Bu davranış genellikle onaylanma, sevilme ve kabul edilme ihtiyacından kaynaklanır.

People Pleaser olarak tanımlanan kişilerde şu eğilimler gözlemlenir:

• Hayır diyememek
• Sürekli onay arayışı
• Çatışmadan kaçınma
• Kendini ihmal etme
• Başkalarının duygularından sorumlu hissetme
• İstemediği halde bir yerlere gitme durumu

İnsanları Memnun Etme Çabasının İlişkilere Etkisi
People pleasing, ilişkilerde kısa vadede uyum sağlasa da uzun vadede zararlı sonuçlar doğurabilir. Kişi sürekli fedakârlık yaparsa, ilişkiler tek taraflı hale gelebilir. Zamanla, karşı taraf bu fedakârlıkları bir hak gibi görmeye başlayabilir ve kişi kendi sınırlarını kaybedebilir. Sürekli başkalarını memnun etme çabası, duygusal ve fiziksel tükenmişliğe yol açabilir. Sağlıklı ilişkiler, karşılıklı anlayış ve dengeli sınırlar üzerine kurulmalıdır.

İlişkilerde Sağlıklı Sınırlar Koymak
İlişkilerde sınırlar koymak, bireylerin kendilerini korumalarını ve ilişkilerinin daha dengeli olmasını sağlar.

• Kendi İhtiyaçlarını Tanımak: Kendi duygusal, fiziksel ve zihinsel ihtiyaçlarını bilmek, hangi noktalarda sınır konulması gerektiğini belirlemede yardımcı olur.
• Açık ve Net İletişim: Ne istediğinizi, neye ihtiyacınız olduğunu ve neleri kabul edemeyeceğinizi açıkça belirtmek, karışıklıkları önler ve karşı tarafın beklentilerini netleştirir.
• Hayır Demeyi Öğrenmek: Kendi isteklerinizi sürekli geri plana atmak yerine, belirli durumlarda hayır demek ilişkilerde sağlıklı bir denge kurar. Bu, karşınızdaki kişiye hayır dediğinizde onu sevmediğiniz anlamına gelmez; aksine, kendi sınırlarınızı ve ihtiyaçlarınızı önemsediğinizi gösterir.
• Suçluluk Duygusunu Yenmek: Sınır koymanın bencillik olmadığını anlamak önemlidir. Sağlıklı sınırlar, hem kendi mutluluğunuzu hem de ilişkinizin dengesini korumak için gereklidir.
• Kişisel Alan ve Zamanı Korumak: Herkesin bir birey olarak kişisel alan ve zamana ihtiyacı vardır. Partnerinizle vakit geçirirken, aynı zamanda kendi ilgi alanlarınıza, hobilerinize ya da yalnız kalma ihtiyaçlarınıza zaman ayırmak, sağlıklı bir ilişkinin anahtarıdır.
• Duygusal Sınırlar Koymak: Karşınızdaki kişinin duygusal durumuna yardımcı olurken, kendinizi aşırı yüklememek ve duygusal olarak tükenmemek önemlidir.
• Karşılıklı Saygıyı Teşvik Etmek: Sınır koyarken sadece kendi sınırlarınızı değil, karşı tarafın sınırlarını da anlamak ve saygı göstermek gerekir.

“Hayır” Derken Ne Söylenmeli?

• Kararlı ve Nazik Olun: Sempatinizi belirtmek için özür dilemeniz gerekmez. Örneğin, “Seni anlıyorum, ama maalesef bu konuda sana yardımcı olamam.”
• Net Olun: Belirsizlikten kaçının. Örneğin, “Hayır, yapamam.”
• Alternatif Sunun: Yapamayacağınız bir konuda çözüm sunabilirsiniz. Örneğin, “Bunu yapamam, ama sana bu konuda yardımcı olabilecek birini tanıyorum.”
• Bahanelerden Kaçının: “Programıma uymuyor” gibi kısa ve net açıklamalar yeterlidir.

Kaynakça:

·  AlMahmoud, T., Hashim, M. J., Naeem, N., Almahmoud, R., Branicki, F., & Elzubeir, M. (2020). Relationships and boundaries: Learning needs and preferences in clerkship medical environments.
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0236145

·  Cohen, I. S. (2023). Setting boundaries if you are a people-pleaser.
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/your-emotional-meter/202307/setting-boundaries-if-you-are-a-people-pleaser

·  Dana Behavioral Health. (n.d.). Setting healthy boundaries: The impact of people-pleasing on mental health.
https://www.danabehavioralhealth.org/setting-healthy-boundaries-the-impact-of-people-pleasing-on-mental-health/

·  Kaufman, S. B., & Jauk, E. (2020). Healthy selfishness and pathological altruism: Measuring two paradoxical forms of selfishness.
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2020.01006/full

·  Sessa, I., D’Errico, F., Poggi, I., & Leone, G. (2020). Attachment styles and communication of displeasing truths.
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2020.01065/full

Bahar Gövtepe