Mükemmeliyetçilik ve Erteleme: Kusursuzluk Peşinde Kaybedilen Zaman

Hepimiz hayatımızın bir noktasında bir işi “mükemmel” yapmak isterken kendimizi o işi ertelemiş halde bulmuşuzdur. Peki neden? Mükemmeliyetçilik ve erteleme arasındaki bu bağlantı nasıl oluşuyor?

Mükemmeliyetçilik Nedir?

Mükemmeliyetçilik, kişinin kendisine ya da yaptığı işe ulaşılması neredeyse imkânsız bir standart koymasıdır. Kusursuzluğu hedeflerken süreç içinde yaşanan belirsizlikler, endişeler ve başarısızlık korkusu kişiyi duraksamaya iter. Bu durum, zihinde bir kısır döngü yaratır:

• İşe başlamak istersiniz ama kusursuz olamayacağı düşüncesiyle ertelersiniz.
• Erteledikçe kaygınız artar.
• Kaygı arttıkça işi yapmak daha da zor bir hale gelir.

Erteleme Neden Ortaya Çıkıyor?

Mükemmeliyetçilik ve erteleme birbirine sıkıca bağlıdır. Peki, neden bir şeyleri erteleriz?

1. Sonuçtan Korkmak:
   Kendi koyduğunuz yüksek standartları karşılayamayacağınızı düşündüğünüzde, bir işi tamamlamaktansa hiç başlamamayı tercih edebilirsiniz.
2. Zaman Yanılgısı:
   “Bu kadar önemli bir işi daha uygun bir zamanda yapmalıyım.” diyerek harekete geçmeyi sürekli ötelemek yaygın bir stratejidir.
3. Kendi Kendine Baskı Kurmak:
   Mükemmeliyetçi kişiler, genellikle “Herkes benden en iyisini bekliyor.” gibi gerçekçi olmayan düşüncelerle hareket eder ve bu da işleri yavaşlatır.

Mükemmeliyetçilik ve Ertelemenin Bedelleri

Erteleme davranışı, kısa vadede bir rahatlama hissi yaratabilir. Ancak uzun vadede şu sorunlarla karşılaşabilirsiniz:

• Bitirilmemiş işler nedeniyle biriken sorumluluklar, stres seviyenizi artırır.
• Kendinize olan güveniniz azalır.
• Hedeflerinize ulaşmanız zorlaşır.
• Sürekli suçluluk duygusu ile yaşarsınız.

Mükemmeliyetçilik ve Erteleme Döngüsünden Nasıl Çıkılır?

Bu döngüyü kırmak için bazı etkili stratejiler vardır:

1. Küçük Başlayın
   İşleri zihninizde büyütmek yerine, her gün sadece birkaç küçük adım atmayı hedefleyin. Örneğin, yazmanız gereken uzun bir raporu tamamlamak yerine önce sadece giriş kısmını yazmayı deneyin.
2. Hataları Kucaklayın
   Hatalar, öğrenme sürecinin bir parçasıdır. Hiçbir şeyin mükemmel olmak zorunda olmadığını kabul ettiğinizde, erteleme davranışının üzerinizdeki etkisi azalacaktır.
3. “Mükemmel” Yerine “Tamamlanmış”ı Seçin
   Tamamlanmış bir iş, mükemmel olmasa da size bir ilerleme hissi sağlar. Bu nedenle bir işi kusursuz yapmak yerine onu bitirmeye odaklanın.
4. Zamanınızı Planlayın
   Görevlerinizi belirli zaman dilimlerine bölerek çalışmayı deneyin. Örneğin, “Bu konuyu 30 dakika içinde gözden geçireceğim.” diyerek kendinize bir zaman sınırı koyun.
5. Kendi Kendinizi Sorgulayın
   Yüksek standartlarınızın nereden geldiğini düşünün. Bu standartlar size mi ait, yoksa başkalarını mı memnun etmeye çalışıyorsunuz?

Kendinize Nazik Olmayı Unutmayın

Mükemmeliyetçilik ve erteleme arasında sıkışmış hissettiğinizde, kendinizi yargılamak yerine bu davranışın ardındaki duygularınızı anlamaya çalışın. Zihninizin size gönderdiği mesajlara kulak verin:
“Bu kadar zorlamana gerek yok. Sadece başla!”

Sonuç: Hareket Etmek, Mükemmellikten Daha Değerlidir

Hayatta en önemli adım, harekete geçmektir. Mükemmeliyetçiliğin sizi erteleme tuzağına çekmesine izin vermeyin. Unutmayın, kusursuz olmayı beklerken birçok fırsatı kaçırabilirsiniz. Belki de gerçek başarı, mükemmel olmakta değil; cesurca harekete geçmektedir.

Kaynakça:

• Eroğlu, Y., & Aydın, G. (2016). Mükemmeliyetçilik ve erteleme ilişkisinde akademik öz-yeterliliğin rolü. Eğitim ve Bilim, 41(183), 209–221. https://doi.org/10.15390/EB.2016.4610
• Kağan, M. (2009). Akademik erteleme ve mükemmeliyetçilik arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32), 30–39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21460/229954

Şerife Sibel Sağlam